Foto Bron: Cloudshots
'Een belangrijke mijlpaal waar het waterschap trots op mag zijn'
Waterschap Drents Overijsselse Delta heeft de allereerste emissieloze dijkversterking van Nederland opgeleverd: Stenendijk Hasselt. Over een lengte van ruim één kilometer op deze oude Zuiderzeekering, zijn ter versterking twaalf meter lange damwandplanken in de dijk gedrukt. Dit gebeurde 1.700 keer volledig elektrisch. Een bijzonder project, omdat de restauratie van een eeuwenoude, monumentale muur ook onderdeel van het project was. Hoe hebben de betrokken partijen dit aangepakt?
De Stenendijk in Hasselt beschermt de omgeving tegen overstromingen vanuit het Zwartewater. De ruim één kilometer lange dijk was onvoldoende sterk en voldeed niet aan de huidige eisen voor waterveiligheid. In 2022 en 2023 is de Stenendijk versterkt. Op 14 juli 2022 startte de werkzaamheden. Tien maanden later, iets later dan gepland, is de dijk opgeleverd.
Emissieloos versterken
Bij het versterken van dijken komt CO2, stikstof en fijnstof vrij door het gebruik van dumpers, oftewel kiepwagens, kranen en ander materieel. Dit was tot nu toe de standaard, maar in Hasselt is bewezen dat het ook volledig anders kan. De Stenendijk ligt namelijk naast een Natura 2000-gebied, enkele huizen staan letterlijk in de dijk én er ligt een eeuwenoude, kwetsbare muur: belangrijke risico’s die om een andere manier van werken vragen.
Hoe beperk je die belangrijke risico’s dan het beste? De Dijkzone Alliantie Stenendijk – bestaande uit Ploegam, Dura Vermeer en Gebroeders De Koning, in samenwerking met Koninklijke Woudenberg, Fugro en TAUW – kwam met een oplossing: de dijkversterking emissieloos en trillingsarm uitvoeren met een Silent Piler. Deze machine drukt de damwanden in de dijk en reduceert de stikstofuitstoot op het Natura 2000-gebied tot 0.
Monumentale muur
Tussen 2021 en 2023 is ook de monumentale muur gerestaureerd. De Stenendijk is de laatste gemetselde zeewering in Nederland die nog overeind staat als bescherming tegen hoogwater. In de middeleeuwen waren de aangrenzende landeigenaren verantwoordelijk voor het onderhoud van de dijk. Daardoor kreeg de dijk een heel divers karakter, als een lappendeken van verschillende soorten metselwerk. Sinds 1975 is de Stenendijk een Rijksmoment. Dankzij ambachtswerk is het unieke karakter van de Stenendijk behouden.
‘Een stukje Hollandse glorie is hersteld voor de toekomst’, vertelt bestuurslid van het waterschap Hans Wijnen. ‘De eeuwenoude en monumentale muur heeft met de damwand weer een sterke ruggengraat gekregen. Hiermee is een nieuw hoofdstuk toegevoegd aan de vele boeiende verhalen over deze bijzondere dijk, die Hasselt en omgeving beschermt tegen overstromingen.’ De muur kan er nu weer jaren tegenaan. Als de grondige restauratie niet was uitgevoerd, was de toestand van de muur versneld achteruit gegaan.
Uitdagingen
Net als bij ieder ander project verloopt ook hier niet alles vlekkeloos. De grootste uitdaging bij dit project had te maken met het drukken van de damwandplanken. Dit is een constructie die wordt gebruikt om water te keren of om grond te stabiliseren. Juist vanwege de monumentale muur en vanwege de woningen die dicht bij de dijk staan, was extra zorgvuldigheid nodig. De samenstelling van de grondlagen zorgde voor moeilijkheden bij het drukken van de damwandplanken, met name bij de diepere grondlagen. De speciaal voor dit project ingezette elektrische Silent Piler was technisch in staat om de damwand te plaatsen. Het probleem zat alleen in het effect van de ondergrond op de damwandplanken.
Uiteindelijk is besloten om dikkere planken te gebruiken, waardoor het drukken beter ging. Sinds eind april is de dijk weer open en kunnen aanwonenden, fietsers en wandelaars de dijk weer gebruiken.
Uniek project: inspiratie voor de toekomst
Het waterschap en de Dijkzone Alliantie Stenendijk zijn koplopers. Als grootste uitvoeringsinstantie van het Deltaprogramma is het HWBP trots op deze emissieloze dijkversterking. Het waterschap heeft hiermee de weg vrijgemaakt voor de rest van het programma. Eric Withaar, directeur van het Hoogwaterbeschermingsprogramma: ‘Het HWBP versterkt de komende 28 jaar 1.500 kilometer dijk. De Stenendijk is het eerste project waar volledig elektrisch is gewerkt: een belangrijke mijlpaal waar het waterschap trots op mag zijn. Dat de eerste emissieloze dijkversterking ook nog eens hand in hand gaat met de restauratie van de markante eeuwenoude Stenendijk maakt dit project uniek.’
