Verbinding van Ruimte en Water in het Ontwikkelkader Dijken

Ruimtelijke en waterveiligheidseisen en wensen voor dijkzones in stedelijk gebied met elkaar te verbinden

In de regio Rijnmond-Drechtsteden komen vele functies samen: wonen, industrie en bedrijven, landbouw, natuur en veel vervoersinfrastructuur. Ook is het een deel van de Nederlandse delta, met een open verbinding naar zee. Vele dijken, dammen en sluizen beschermen het gebied. Juist deze combinatie van waterinfrastructuur en de vele andere functies maken het uitdagend, namelijk: de veiligheid voor bewoners en gebruikers op peil houden.

In het Deltaprogramma Rijnmond-Drechtsteden is al vroeg geconstateerd dat het ‘in elkaar passen’ van waterveiligheid en ruimtelijke inrichting extra aandacht vraagt. Het project ‘A5H – Water en Ruimte verbinden ’, dat voor de Alblasserwaard Vijfheerenlanden is uitgevoerd, gaf hier al invulling aan. De aandacht hiervoor blijkt ook uit de uitvoeringsagenda van Rijnmond-Drechtsteden. Hierin is het gezamenlijk opstellen van zogenoemde ‘ontwikkelkaders dijken’ als actie opgenomen. 

Werelden bij elkaar brengen 

In de praktijk worden dijkversterkingsprojecten en bouw- en inrichtingsprojecten door waterschappen en gemeenten afzonderlijk voorbereid. Elk vanuit een eigen perspectief, met eigen kenmerkende eisen en randvoorwaarden. Maar zeker in stedelijk gebied kunnen zulke projecten elkaar direct raken. Hierover is dan overleg en afstemming. De ervaring is dat de timing lastig is en dat afstemming soms vrij laat plaatsvindt, maar ook dat het gesprek tussen waterveiligheids- en ruimtelijk deskundigen tijd kost. Deze vakgebieden kennen elk hun eigen ‘taal en praktijk’. Vanuit deze ervaring ontstond de wens om vroegtijdig – zonder de druk van een actueel waterveiligheids- of bouwproject – met elkaar om tafel te zitten. Om te bepalen hoe we de (deels wettelijke) eisen en wensen vanuit onze vakgebieden en beleid goed samen kunnen brengen. Dit was de aanleiding voor het project ‘Ontwikkelkader Dijken’. 

De gemeenten Rotterdam en Capelle aan den IJssel en de drie waterschappen Hoogheemraadschap van Delfland, Hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard en waterschap Hollandse Delta zijn gezamenlijk opdrachtgever voor dit project. Zij werken vanuit de Alliantie Waterkracht samen aan goed waterbeheer in het stedelijk gebied. Ook nemen zij deel aan het Deltaprogramma Rijnmond-Drechtsteden. Adviesbureau Royal Haskoning/DHV begeleidt het proces om tot een gezamenlijkontwikkelkader te komen.

De diepte in

Het hoofddoel van dit project – gestart in juli 2023 - is tweeledig. De partners in de Alliantie willen dat de inwoners van Rotterdam en Capelle aan den IJssel veilig voor het water kunnen wonen. Maar ook dat zij in een aantrekkelijke omgeving met kwaliteit kunnen wonen. Vragen die dan opkomen zijn: welke maatregelen zijn daarvoor nodig en wanneer? Welke kwaliteit van de stedelijke omgeving willen we bereiken? En met welke eisen moeten we rekening houden?  

Door stapsgewijs hierover het gesprek te voeren – via diverse werksessies – willen we samen tot gedeelde uitgangspunten en randvoorwaarden voor waterveiligheid en ruimtelijke inrichting komen. Hierin maken we onderscheid tussen stadsbrede, algemene eisen en gebiedsspecifieke eisen. Voor vier dijktrajecten in het gebied schetsen we de ruimtelijke kenmerken, plannen en ambities karakteristiek. We geven antwoord op vragen als: als hier een bouwproject wordt uitgevoerd, hoe willen we dit dan op deze plek inpassen en hoe kunnen we de waterveiligheidseisen daarin integreren? De opgedane kennis en afspraken vertalen we in globale ruimtelijke schetsen en in een beschrijving van de te hanteren uitgangspunten en randvoorwaarden. Samen vormt dit het ontwikkelkader.

Houvast

Dit kader geeft – bij de voorbereiding van een concreet project – projectontwikkelaars, projectvoorbereiders, ruimtelijk ontwerpers en waterveiligheidsdeskundigen duidelijkheid. Het vormt het startpunt voor concrete ontwerpen en uitwerking van de ruimtelijke inrichting van een bouw- of waterveiligheidsproject. De ambitie is om voor alle gebieden rond waterkeringen in Rotterdam en Capelle aan den IJssel zo’n kader op te stellen. Tegelijkertijd beschrijven we de procesaanpak zodat ook andere gemeenten en waterschappen dit als voorbeeld kunnen gebruiken.

Doordat we vóór de start van een concreet project afspraken hebben gemaakt, verwachten we een versnelde projectvoorbereiding en –uitvoering. Een groot pluspunt van het Ontwikkelkader Dijken is ook dat door het intensieve samenwerkingsproces ruimtelijke ontwerpers en waterveiligheidsdeskundigen inzicht en begrip krijgen voor de denk- en handelwijze van elkaar.

Een veilige delta waar je kan wonen en werken in een aantrekkelijke en mooie omgeving. Daar werken het Deltaprogramma Rijnmond-Drechtsteden en de partners in de Alliantie Waterkracht voor. Dit project draagt daar weer een steentje aan bij.