Foto De Vrije Maas. Bron: Vrije Maas
Bewonerscollectief aan de Maas ontwikkelt een toekomstvisie voor het riviergebied
Na de overstromingen in het zuiden van Nederland van 2021 heeft een bewonerscollectief aan de Maas een toekomstvisie ontwikkeld voor het riviergebied: een natuurrijke Maas tussen Hedel en Heusden. Ze ontdekten dat in de vele plannen die er zijn nog te weinig integraal gekeken wordt naar de uitdagingen rond dit stuk Maas. Met hun toekomstvisie De Vrije Maas bieden ze een compleet perspectief voor het gebied. Een perspectief waarin alle belangen zijn vertegenwoordigd, maar waarin waterveiligheid en biodiversiteit voorop staan. Nu staan ze voor de uitdaging om met het plan daadwerkelijk invloed uit te oefenen op de ontwikkeling van de Maas.
De overstromingen van 2021 spoorden deze betrokken bewoners aan de Maas aan om in actie te komen. Ze verdiepten zich in de ontwikkelingen van het gebied en concludeerden dat de plannen niet alle uitdagingen meenamen. ‘Sommige plannen waren zelfs in strijd met elkaar’, vertelt Van Gulik. ‘Zo gaat de uitbreiding van de industrie bij Hedikhuizen in tegen wat noodzakelijk is bij waterpeilstijging: genoeg ruimte voor de rivier.’
De bewoners ervaarden dat een totaalvisie met aandacht voor alle belangen ontbreekt. Daarom wilden zij er als burgers een ontwikkelen; voor een betere, schonere en veiligere Maas. Een Maas waar we energie uit water kunnen opwekken, waar de vaargeul voor de scheepvaart behouden blijft en waar we kunnen recreëren, wonen en boeren. ‘Een totaalvisie is belangrijk, zodat je het niet alleen voor morgen, maar ook voor overmorgen oplost’, aldus De Vos.
Verleden en toekomst in één visie verenigd
In de ontwikkeling van het plan realiseerden de bewoners zich dat ze een expert nodig hadden. Van Gulik: ‘We hadden wilde ideeën, maar het moest ook letterlijk kant en wal raken.’ Rob Roggema is de professional die ze in de arm namen en die gefinancierd werd door twee bewoners. Rob Roggema is aangesloten bij het initiatief Natuurrijk Nederland. Deze hoogleraar regenerative cultures is gespecialiseerd in landschapsarchitectuur en klimaatadaptatie. ‘Roggema zorgde ervoor dat het plan aansluit bij de geschiedenis van het gebied en blies het idee van de toen nog meanderende Maas nieuw leven in. Zo volgt de Maas – in de nieuwe visie – zowel aan de Brabantse als de Gelderse kant haar oude loop. Daarnaast pleit het nieuwe plan ervoor om oude, in het landschap liggende dijken weer te gebruiken.’
Belangrijk is dat de toekomstvisie alle belangen van de Maas zo veel mogelijk verenigt. Biodiversiteit en veiligheid hebben prioriteit, maar zijn niet de enige belangen die tellen. De Vrije Maas streeft naar een welvarende toekomst in de breedste zin van het woord. Van Gulik: ‘In plaats van economisch belang voor één partij, zetten wij welvaart voor de hele gemeenschap voorop.’
De meerwaarde van burgerinitiatieven
De bewoners zijn blij verrast dat besluitvormers – zoals waterschappen, provincies en Rijkswaterstaat – het initiatief aanmoedigen. De grote meerwaarde van bewonersinitiatieven – zo leren de bewoners van de bestuurders – is dat er sneller beslissingen worden genomen en uitgevoerd. Heleen legt uit, ‘als bestuurders met burgers op één lijn zitten, is er minder kans op (juridische) procedures tegen plannen. Inhoudelijk zijn burgers ook veel meer in staat het totaalbelang te zien in plaats van een deelbelang.’ Heleen en Kees raden besluitvormers dan ook aan om burgerforums op te zetten, wanneer ze plannen maken voor gebiedsontwikkeling. De Vos: ‘Zeker als het gaat om veiligheid, zijn burgers geïnteresseerd.’
De Vrije Maas voor altijd
Het vergt een lange adem om een goede voorouder te zijn. Heleen en Kees benadrukken dat de Vrije Maas in ontwikkeling is en nog niet in beton gegoten. Het bewonerscollectief praat nu o.a. met overheden, waterschappen en natuurorganisaties. De initiatiefnemers hopen zo aan te sluiten bij de grotere projecten die er al liggen. En daarmee invloed uit te oefenen op de ontwikkeling van de Maas. Van Gulik: ‘We willen graag brede bekendheid geven aan het plan en potentiële partners enthousiasmeren. Denk daarbij aan de lokale landbouw, de natuurterreinbeheerders, de delfstoffen industrie en de vele overheden die langs de rivier ook plannen ontwikkelen.’
Het bewonerscollectief staat te popelen om in gesprek te gaan over de Maas tussen Hedel en Heusden. Ze nodigt daarom graag betrokkenen en experts uit om kennis te nemen van het plan en aanvullingen te doen.
Nieuwsgierig geworden? Download het plan hier! U kunt op deze website ook een reactie achterlaten.
