Foto Het Volkerak, een zoetwatermeer met een vast waterpeil Bron: Kees van der Vlugt
Een impuls voor het Volkerak-Zoommeer
Een impuls voor het Volkerak-Zoommeer: dat is het doel van het gebiedsproces dat dit voorjaar startte. Het jaar 2023 staat in het teken van kansrijke initiatieven: projecten of ideeën waarmee het Volkerak-Zoommeer op korte of middellange termijn aantrekkelijker en beter kan worden, op weg naar een klimaatrobuuste toekomst. Een daarvan is al in volle gang: het tot leven wekken van de Verdronken stad Reymerswael.
Het Programma Zuidwestelijke Delta en ‘Waterpoort’ staan samen aan de lat voor het ontwikkelen van een langetermijnvisie voor de toekomst van het Volkerak-Zoommeer. Hoe gaan we om met zeespiegelstijging? Hoe kunnen we de waterkwaliteit verbeteren, de natuurontwikkeling een boost geven én ervoor zorgen dat het gebied aantrekkelijk blijft om te wonen en werken? Dat zijn vragen die de partijen willen beantwoorden.
Richting geven
Afgelopen maart was de eerste interactieve gebiedssessie met stakeholders. ‘Een nóg mooier Volkerak-Zoommeer is een kwestie van samenwerken,’ was een van de conclusies. Het perspectief en daarmee uitgangspunt voor het Volkerak-Zoommeer is duidelijk: een zoetwatersysteem. Paul de Beer, Manager Programma Zuidwestelijke Delta vult aan: ‘Nu duidelijk is dat het Volkerak-Zoommeer zoet blijft, kunnen we richting gaan geven. Het is tijd om onze ambities voor een kwaliteitsimpuls aan het Volkerak-Zoommeer om te zetten in actie.’
Het klimaatverhaal vertellen, van verleden, heden en toekomst
Ro Koster van RO&AD architecten heeft een duidelijk idee hoe dat richting geven eruit kan zien. Hij vertelt over de herontwikkeling van de Verdronken stad Reymerswael, als een van de kansrijke initiatieven. De Verdronken stad Reymerswael ligt onder en aan twee zijden van de Oesterdam; in de Oosterschelde en in het Volkerak-Zoommeer. Het doel is om de Verdronken stad Reymerswael na 500 jaar opnieuw tot leven te wekken. ‘Zeeland telt meer dan 200 verdronken dorpen en steden’, vertelt Koster. ‘Reymerswael was de derde grootste stad van Zeeland. Met de herontwikkeling hebben de initiatiefnemers Geopark Schelde Delta, Provincie Zeeland, gemeente Tholen en RO&AD architecten, een culturele en multifunctionele parel voor ogen. Naast het verhaal van de stad willen zij het klimaatverhaal vertellen, van verleden, heden en toekomst.’
‘Met de realisatie van de Verdronken stad Reymerswael willen we maatschappelijke bewustwording creëren voor de opgaven in de Zuidwestelijke Delta.’
Opgaven combineren
Koster: ‘Rond de Oesterdam spelen verschillende opgaven. Denk aan waterveiligheid, zeespiegelstijging en de waterkwaliteit van het Volkerak-Zoommeer. Rijkswaterstaat, het Rijk, Provincie Zeeland en de gemeente Tholen moeten allemaal op dezelfde plek investeren. Maar wat nou als we die investeringen bundelen in het plan voor de Verdronken Stad Reymerswael? Dan kunnen we waterveiligheid, natuurontwikkeling, archeologie en beleving combineren en ontstaat er een inclusieve oplossing met meer kwaliteit.’
Beleefbaar
Om de verdronken stad weer beleefbaar te maken hebben we een plan gemaakt. We voerden daarvoor met allerlei partijen vele gesprekken. Daaruit zijn harde randvoorwaarden gekomen: het is van belang de natuur en de waterveiligheid te behouden of te verbeteren, en het erfgoed moet behouden blijven en mag niet worden verstoord.’
Maatschappelijke bewustwording
‘Al die belangen en opgaven proberen we in het project te combineren en zo samen te komen tot een integrale oplossing. Zo willen we een zogeheten ‘bouw-museum-bezoekers-weerviskeet’ plaatsen waar al die functies van het gebied èn allerlei mensen samenkomen. Ook komt daar een tentoonstelling. Daarnaast is het idee historische getijdenbakken aan te leggen waarin je de plattegronden van huizen kunt zien. En hebben we plannen voor vogeleilanden en oesterbanken die de contouren van de stad verbeelden. Met de realisatie van de Verdronken stad Reymerswael willen we maatschappelijke bewustwording creëren voor de opgaven in de Zuidwestelijke Delta. Zo laten we zien dat natuur en waterveiligheid prima samen gaan met cultureel erfgoed.’
Lokale initiatieven
De Verdronken stad Reymerswael is één van de vijf lokale initiatieven die het Gebiedsoverleg Zuidwestelijke Delta ondersteunt. In 2022 lanceerde de Zuidwestelijke Delta een uitvraag naar initiatieven die bijdragen aan een klimaatbestendige delta.. De geselecteerde initiatieven wil het Programma Zuidwestelijke Delta ondersteunen, versnellen en verbreden. Van de twaalf initiatieven besloot het Gebiedsoverleg er vijf op te nemen in het Uitvoeringsprogramma Zuidwestelijke Delta 2023. Deze uitvraag maakt onderdeel uit van de concretisering van de Gebiedsagenda Zuidwestelijke Delta 2050. Alle ideeën die ontwikkeld worden, leveren een bijdrage aan een veilige en klimaatbestendige, ecologisch veerkrachtige en economisch vitale delta.
Het Volkerak-Zoommeer wordt wel de toegangspoort van de Zuidwestelijke Delta genoemd, ook omdat er zoveel partijen en belangen samenkomen. Ze hebben allemaal profijt van een kwaliteitsimpuls: drie provincies, drie waterschappen, zes gemeenten en uiteenlopende stakeholders rond het meer. Samen met al deze stakeholders uit het gebied werken de Zuidwestelijke Delta en Waterpoort aan een toekomstbestendig en klimaatrobuust Volkerak-Zoommeer.
