Tekst Een stuw houdt water vast in de sloot, voordat het een grote beek of rivier in stroomt. Zo kan water beter in de bodem infiltreren om de grondwatervoorraad ter plekke aan te vullen.
Foto LTO Noord
Hoe kunnen Gelderse agrariërs de impact van droogte verminderen en de waterkwaliteit verbeteren?
Tweehonderdvijftig Gelderse boeren hebben de afgelopen twee jaar omgerekend een oppervlakte van meer dan 10.000 hectare beter voorbereid op weersextremen. Dat vertelt Henk Jolink, melkveehouder en senior adviseur Landelijk Gebied van Aveco de Bondt. In opdracht van LTO Noord en twee waterschappen dacht hij mee met Gelderse agrariërs hoe ze impact van droogte kunnen verminderen en de waterkwaliteit kunnen verbeteren. Immers, het inkomen van een boer wordt in grote mate bepaald door de beschikbaarheid van water. Dit artikel verscheen eerder dit jaar als nieuwsbericht op LTO Noord.
Henk Jolink is melkveehouder en senior adviseur Landelijk Gebied bij Aveco de Bondt. Eén van zijn rollen als adviseur is die van gebiedsmakelaar. In opdracht van LTO Noord en twee waterschappen praat hij met boeren en tuinders over het Deltaplan Agrarisch Waterbeheer (DAW). Jolink geeft concreet advies over oplossingen zoals druppelirrigatie of peilgestuurde drainage en helpt ook bij het papierwerk voor de subsidies.
Maatwerk
'Het besef groeit dat je je percelen moet aanpassen aan veranderende weersomstandigheden zoals lange perioden van droogte of overmatige regenval’, zegt Jolink. Eén van de rollen van Jolink is die van gebiedsmakelaar. Jolink zat de afgelopen twee jaar bij tweehonderdvijftig boeren en loonwerkers aan tafel. Hij dacht mee over hoe ze maatregelen kunnen nemen om schade aan gewassen zoveel mogelijk te voorkomen. Dat verschilt per bedrijf en gebied en vraagt daarom om maatwerk. Daarbij zet Jolink de agrariërs in hun waarde, door goed te luisteren en hun gebiedskennis te benutten. Doordat hij zelf boer is kan hij zich goed verplaatsen in de situatie en advies geven.
‘In eerste instantie is het misschien onzichtbaar wat in het Gelderse buitengebied opgepakt wordt’, stelt Jolink. ‘Maar als ik ervan uitga dat iedere boer, waarmee ik heb gesproken om zijn plannen door te nemen, gemiddeld 50 hectare land heeft, dan hebben zij samen meer dan 10.000 hectare zodanig bewerkt dat deze percelen beter voorbereid zijn op weersextremen’. Een prachtig resultaat.
5 miljoen euro
Voor Gelderse boeren lag er afgelopen twee jaar een pakket aan mogelijke maatregelen klaar om verdroging of vernatting tegen te gaan en de kwaliteit van de bodem te verbeteren. Dit levert vaak ook weer een hogere gewasopbrengst op. Hiervoor konden zij 40% subsidie krijgen van de provincie Gelderland. De subsidie per bedrijf was maximaal € 20.000 en bedroeg in totaal € 1,8 miljoen. Door boeren en loonwerkers is hiermee uiteindelijk voor € 5 miljoen geïnvesteerd in maatregelen.
Er wordt momenteel gewerkt aan een vervolg op de succesvolle regeling. De belangstelling hiervoor is groot. Dit blijkt uit de lange wachtlijst voor de nieuwe ronde. Dit jaar moet duidelijk worden hoe de nieuwe regeling eruit gaat zien.
Stuwen, gewasresten en vochtsensoren
Boeren investeerden onder andere in peilgestuurde drainage, oftewel een manier om het grondwaterpeil op een perceel zelf te regelen. Verder investeerden zij in de aanleg van kleine stuwen om water in greppels en sloten vast te houden. Ook werden maatregelen genomen voor het hergebruik van gewasresten of het nuttig toepassen van sloot- en bermmaaisel als bodemverbeteraar. Daarnaast gaf de investeringsregeling 40% subsidie op de aanschaf van bijvoorbeeld een compoststrooier, klepelmaaier of vochtsensoren. Zie voor meer informatie de website van Deltaplan Agrarisch Waterbeheer waarin de mogelijkheden zijn toegelicht per provincie.
Samenwerken
In het Deltaplan Agrarisch Waterbeheer werkt de agrarische belangenbehartiger LTO Noord samen met waterschappen en provincies. Het Deltaplan Agrarisch Waterbeheer zorgde voor de ondersteuning en uitvoering van de regeling.
‘Maximaal kennis, advies en financiering bij de boer krijgen met minimaal gedoe'
Met de recente toekenning van €1,6 miljoen vanuit de tweede fase Zoetwatervoorziening Oost-Nederland aan het Deltaplan Agrarisch Waterbeheer (DAW) in Gelderland krijgt de waterkwantiteit een stevige impuls. In Gelderland werken de waterschappen Rijn en IJssel, Rivierenland en Vallei en Veluwe, provincie Gelderland en LTO Noord in het DAW gezamenlijk aan agrarische maatregelen die bijdragen aan schoon en voldoende water.
De Gelderse samenwerkingspartners hebben afgesproken mensen en middelen beschikbaar te stellen voor het vervolg van het DAW, voor de periode 2023-2027. De DAW-aanpak draait om de drieluik: gebiedsmakelaars, bodem- en watermaatregelen en een landbouwportaal. “Hiermee kunnen we kennis, advisering over maatregelen en financiering maximaal bij de boer krijgen. Tegelijkertijd zorgen we met het landbouwportaal ervoor dat de boer minimaal organisatorisch gedoe heeft”, zegt Martin Immink, LTO Noord regiobestuurder Bodem en Water. Het initiatief bouwt hiermee voort op het succes dat sinds 2013 door het samenwerkingsverband is opgezet.
Gebiedsmakelaars
Gebiedsmakelaars spreken de taal van de agrarische sector en denken mee vanuit de boerenpraktijk. Op dit moment werken LTO Noord en waterschap Rijn en IJssel met gebiedsmakelaars; de waterschappen Vallei en Veluwe en Rivierenland gaan hiermee starten. De inzet vanuit het DAW is dat de gebiedsmakelaars bij de agrarische collectieven de kennis over deze (subsidie)regelingen ook meenemen in hun keukentafelgesprekken.
Landbouwportaal
Via het (nog te ontwikkelen) landbouwportaal krijgen boeren en tuinders op een laagdrempelige manier informatie over coaching en subsidieregelingen op het gebied van bodem en water. De gebiedsmakelaars kunnen het daarnaast gebruiken om bijvoorbeeld aanvragen eenvoudiger te verwerken.
