'Laten we het gewoon doen'

Deze week heeft minister Tieman van Infrastructuur en Waterstaat namens het kabinet het Deltaprogramma 2026 aangeboden aan de Tweede en Eerste Kamer. Het bevat een overzicht van de stappen die we hebben gezet om in onze delta veilig en prettig te kunnen blijven leven. En met onze partners, de waterschappen, het Rijk, de gemeenten en provincies geven we aan waar extra actie nodig is om op koers te blijven.

De gevolgen van het veranderende klimaat worden steeds tastbaarder en raken ons steeds directer. Of het nou een agrariër is die zijn oogst ziet halveren vanwege droogte of verzilting of iemand in Enschede wiens huis onbewoonbaar wordt, omdat het regenwater na een flinke plensbui binnendringt. Ook de mondiale effecten van klimaatverandering raken ons, bijvoorbeeld met stijgende voedselprijzen, omdat oogsten door weersextremen mislukken.

Het afgelopen jaar heb ik tal van projecten en waardevolle initiatieven bezocht waarbij mensen hard bezig zijn zich voor te bereiden op een toekomst met meer en met minder water. In de Hiense Waard bijvoorbeeld, waar private initiatiefnemers met Staatsbosbeheer in een gebied van 250 hectare werken aan waterveiligheid, herstel van de dynamische riviernatuur, de versterking van cultuurhistorische waarden en ruimte voor groene recreatie. Het is een uitdagende en complexe klus waarbij de opgaven in samenhang worden opgepakt, ook al zijn veel procedures sectoraal geregeld.

Ik bezocht ook Den Helder, waar ze op een flauw aflopende dijk woningen gaan bouwen en de dijk zelf boven geldende normering versterken en op de verre toekomst anticiperen. Ook bracht ik een bezoek aan Dordrecht waar burgers duidelijk wordt gemaakt wat veilige locaties in de stad zijn, mocht het onverhoopt misgaan. In Noord-Brabant bezocht ik het bedrijf Boer in Natuur dat door een unieke aanpak anticipeert op het klimaat van de toekomst.

Eerder dit jaar hebben we met alle betrokken partijen het startsein gegeven voor Ruimte voor de Rivier 2.0. Dit programma werkt maatregelen uit om de Nederlandse rivieren voor te bereiden op toekomstig hoog- en laagwater. De droogte heeft ons ook afgelopen voorjaar en zomer parten gespeeld. Het zoetwatertekort is urgent en plaatst ons voor stevige uitdagingen. In Utrecht en Zuid-Holland hebben we een mooie stap gezet met de afronding van de werkzaamheden aan de gemalen, sluizen en waterwegen om de aanvoer van zoetwater in extreme droge perioden te kunnen verdubbelen. 

Het Deltaprogramma 2026 is de opmaat naar de herijking van onze deltabeslissingen en voorkeurstrategieën. De resultaten presenteren we volgend jaar op Prinsjesdag, maar we kunnen nu al concluderen dat onze aanpak bijstelling behoeft. We kunnen niet alles meer oplossen door het optimaliseren van ons watersysteem. Klimaatverandering raakt alles en iedereen.

Dat vraagt lastige keuzes van bestuurders, nationaal en regionaal. Hoe verdelen we het steeds schaarser wordende rivierwater? Wie krijgt in een extreme droge periode nog wel water en wie niet? Waar vinden we de ruimte om het overtollige water te bergen? Iedere vierkante meter in Nederland is van iemand, dus wie schikt in voor het algemeen belang? Op gebiedsniveau levert dit lastige dilemma’s op: er zijn geen oplossingen die iedereen kan omarmen. Maar niet kiezen heeft eveneens voor velen vervelende consequenties.

De inhoudelijke opgaven en te maken keuzes komen richting herijking steeds scherper in beeld. Maar uiteindelijk gaat het om concrete resultaten. Hoe komen we tot uitvoering als de keuzes gemaakt zijn en hoe financieren we dat? Deze thema’s staan centraal in de door mij voorgestelde bestuurlijke verkenning die door de stuurgroep Deltaprogramma en het kabinet is omarmd. Ik heb er alle vertrouwen in dat dit we hier samen stappen in kunnen zetten. Er is nog geen grand design van Nederland in 2100, maar de talloze initiatieven van overheden, bedrijven en burgers laten zien dat we nu al bouwen aan een klimaatbestendig Nederland. We gaan het gewoon doen.