Foto Op het Landschapmakerscongres in het najaar van 2023. Bron: Cynthia Cats
Zo vergroot je maatschappelijke betrokkenheid over klimaatverandering in de toekomst
De Zuidwestelijke Delta is volop aan de slag met een hernieuwde strategie om ons voor te bereiden op de langetermijntoekomst. Binnen de regio zien het programmateam dat steeds meer partijen gemotiveerd zijn samen te werken aan een klimaatbestendige delta. Tegelijk vinden nog genoeg mensen het lastig de impact van klimaatverandering in de toekomst te duiden. Voor zichzelf, hun organisatie of bedrijf en de regio. Door in gesprek te gaan, werkt de Zuidwestelijke Delta aan het vergroten van kennis en betrokkenheid. Hoe pakt het programma dit aan?
Aan het woord: Alien Kok, coördinator van de Gebiedsagenda van het programmateam Zuidwestelijke Delta. ‘In de regio zijn we volop in gesprek over de oplossingsrichtingen voor de toekomst en de keuzes die we hierin kunnen maken. Ons doel is een gezamenlijke en gedragen strategie, maar dat kent genoeg uitdagingen. De materie is complex en het aantal partners is groot. Ons gebied bestaat uit acht grote wateren met elk hun eigen issues, en maakt tegelijk ook onderdeel uit van een groter systeem. Plus: integrale besluiten vragen erom dat organisaties over hun eigen grenzen heen kijken. Wij geven dan ook veel aandacht aan hoe we het gesprek voeren.’
Meet Up: In gesprek over de toekomst van het water
‘Een voorbeeld is de Meet Up die we op woensdag 15 mei organiseerden’, vervolgt Kok. ‘We gingen met partners en geïnteresseerde inwoners in gesprek over de toekomst van het water en hoe klimaatverandering en zeespiegelstijging onze regio gaan veranderen. De initiatiefnemer en host van deze bijeenkomst was de regiowinnaar van de Eo Wijers Prijsvraag, het team van “Ontdekkingsreis naar Nieuw Zeeland”. De avond startte met de uitdagingen rond zeespiegelstijging vanuit drie invalshoeken: technische uitdagingen, persoonlijke betekenis en gedragen keuzes maken. Deze opzet volgde de lijn van de inzending van de regiowinnaar, en gaf een goed beeld over de aspecten die een rol spelen bij keuzes voor de toekomst.’
We vroegen deelnemers: “Welke beslissing neem jij voor het landschap van 2030, 2050 en 2100?”’
Via panelgesprekken met experts werden de thema’s geïntroduceerd. ‘Technische uitdagingen’ ging in op de opgaven waarvoor we staan en welke oplossingsrichtingen onderzocht worden, bijvoorbeeld via het Kennisprogramma Zeespiegelstijging. Het thema ‘persoonlijke betekenis’ gaf aandacht aan het feit dat omgaan met klimaatverandering omgaan met onzekerheid betekent. Hoe doe je dat als organisatie, en wat betekent dat voor jou persoonlijk? Aan tafel zaten ook een jongere en een grootouder. Zij vertelden hoe ze vanuit verschillende generaties naar de toekomst kijken, voor zichzelf maar vooral voor hun kinderen en kleinkinderen. Als laatste was ‘gedragen keuzes maken’ aan de beurt. Aan de orde kwam hoe belangrijk verbinding maken met de omgeving en wat daar leeft hierbij is. En dat je een concreet doel nodig hebt om naartoe te werken. Hierna praatten de deelnemers via een World Cafésetting verder. ‘De gesprekken waren geanimeerd, vol persoonlijke verhalen en mogelijke beelden over de toekomst’, vertelt Kok. ‘Mensen keken ook echt naar zichzelf: wat kun je als inwoner of ondernemer zelf doen om bij te dragen? En hoe kijken we naar de volgende generatie, voor welke keuzes staan zij straks?’
Open dialoog als motor
‘Het bijzondere was dat we met groep heel betrokken mensen in gesprek gingen’, reflecteert Kok op de Meet Up. ‘Er waren veel professionals aanwezig, maar door de opzet van de bijeenkomst reageerden zij ook als inwoner. En doordat we de Meet Up organiseerden met meerdere partijen, kregen we een brede groep mensen binnen. Zo nodigden de Zeeuwse Bibliotheek en het Watersnoodmuseum hun eigen netwerk uit, dat voor een groot deel uit inwoners bestaat. Andere partijen waren de Zeeuwse Milieufederatie, NIOZ Zeeonderzoek en het Delta Climate Center. Allemaal ontwikkelen ze kennis, willen in gesprek met de mensen waar het om gaat, werken mee aan de strategie voor de lange termijn en zien een open dialoog als motor om de maatschappelijke betrokkenheid te vergroten. Dat is van belang, omdat we door de gevolgen van klimaatverandering voor belangrijke keuzes en besluiten staan.’
‘Zo groeit ons inzicht en ervaren we hoe mogelijke toekomstkeuzes doorwerken in onze delta’
Kruip in de rol van de landschapmakers
Een ander voorbeeld hoe je het gesprek kan voeren over de impact van klimaatverandering in de toekomst is het Landschapmakerscongres. De Zuidwestelijke Delta organiseerde dit congres in het afgelopen najaar samen met Studio Inscape en het Watersnoodmuseum. ‘Tijdens deze dag kropen de aanwezige ontwerpers, ambtenaren, wetenschappers, bewoners en kunstenaars in de rol van de landschapmakers van de delta, zoals een akkerbouwer, Japanse oester, ui en zeegras’, blikt Kok terug. ‘We vroegen ze: welke beslissing neem jij voor het landschap van de toekomst in 2030, 2050 en 2100? Dat gebeurde via drie dilemma’s: Zoet of zout? Brede dijklandschappen of hoge dijken? Zee of land? Door je in te leven in een andere rol, te luisteren naar elkaars belangen en te ervaren welke impact keuzes hebben, bekeken de deelnemers die keuzes vanuit een ander perspectief. Dat zorgde voor een nieuwe dimensie om samen na te denken over de Zuidwestelijke Delta van de toekomst. En dat we ondanks de verschillende stemmen, in staat zijn bewust keuzes te maken voor die toekomst. Juist omdat we ons allemaal verbonden voelen met de dynamische delta waarin we leven.’
Inzetten van de energie
Kok is overtuigd van de toegevoegde waarde van deze initiatieven. ‘Ze leren ons hoe we een brede en open dialoog met impact kunnen invullen, en zo de betrokkenheid van allerlei groepen uit de maatschappij kunnen vergroten. We gaan de manieren waarop we in gesprek zijn gegaan dan ook zeker opnieuw toepassen. De reacties die we kregen sterken ons hierin. Bijvoorbeeld na het Landschapmakerscongres. De deelnemers vonden de dag inspirerend en verrassend, werden uit het denken in technische oplossingen gehaald en verbreedden hun blik door het horen van onverwachte stemmen.’ Kok vindt het belangrijk om te blijven experimenteren met hoe we goed kunnen luisteren naar andere en onverwachte perspectieven. ‘Zo groeit ons inzicht en ervaren we hoe mogelijke toekomstkeuzes doorwerken in onze delta. Als Zuidwestelijke Delta willen we de energie en betrokkenheid uit de regio inzetten voor onze hernieuwde strategie voor de lange termijn. We kijken uit naar alle gesprekken die de komende periode gaan volgen!’
