Foto Het kustgebied in Bonaire. Bron: Zoë Tan
Interview met Reynolds Oleana, voorzitter van de klimaattafel Bonaire
Bonaire is als klein, laaggelegen eiland uiterst kwetsbaar voor de negatieve impact van klimaatverandering zoals overstromingen en verlies van koraalriffen. Een toename van de zeespiegelstijging leidt ertoe dat in 2050 de laaggelegen en voornamelijk onbewoonde delen van Bonaire, de Salinas, kunnen overlopen. In mei 2022 gaf het bestuurscollege van Bonaire aan dat het graag een klimaattafel wilde instellen op het eiland. Deze tafel is de afgelopen maanden hard bezig geweest met het ontwikkelen van een plan van aanpak wat uiteindelijk moet leiden tot een klimaatakkoord en klimaatplan. Hoe gaat ze dat af, wat zijn de uitdagingen en hoe ervaren zij de samenwerking met Europees Nederland? Daarover vertelt Reynolds ‘Nolly’ Oleana, voorzitter van de klimaattafel Bonaire.
Reynolds ‘Nolly’ Oleana is onafhankelijk voorzitter van de klimaattafel Bonaire. Hiervoor werkte hij vele jaren in het onderwijs en als gedeputeerde voor Bonaire vanuit de Democratische Partij Bonaire. Ook was hij afdelingshoofd van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap in Caribisch Nederland en waarnemend gezaghebber van Bonaire. Oleana is daarnaast bezig met het opzetten van zijn eigen circulair bedrijf in groentenproductie, zuivelproducten en een compostproductie.
Intensief overleg
Het was Ed Nijpels, in zijn rol als kwartiermaker voor de klimaattafel Bonaire, die Nolly Oleana benaderde voor de rol van voorzitter van de klimaattafel. ‘Na onze kennismaking reed ik het korte stukje naar huis, en voordat ik thuis was, hoorde ik al dat hij mij een geschikte kandidaat vond’, vertelt Oleana lachend. Het bekleden van die functie liet echter even op zich wachten, omdat hij kort daarna werd gevraagd om tijdelijk gezaghebber van Bonaire te zijn. Per 1 augustus van dit jaar is Oleana daadwerkelijk benoemd tot voorzitter door het bestuurscollege van Bonaire.
De klimaattafel is de afgelopen maanden hard aan het werk om een plan van aanpak te presenteren. Dit plan bestaat uit meerdere onderdelen. Zo wordt gebruik gemaakt van een klimaatmenukaart en een klimaatatlas van Bonaire. Deze en andere instrumenten worden ingezet voor een duurzame en realistische aanpak van de klimaatuitdagingen op het eiland. Daarnaast moet er intensief overleg met stakeholders plaatsvinden, wat Oleana aanduidt als ‘allemaal losse, verschillende klimaattafels’. Hij benadrukt meermaals dat hij met iedereen op het eiland in gesprek wil, niet alleen stakeholders maar ook met de rest van de lokale bevolking. ‘We willen met iedereen praten, want je weet nooit wie er met een goede oplossing komt. Ik zit erbij om te luisteren en goede vragen te stellen, en grijp alleen in als mensen echt iets zeggen wat compleet onjuist is.’
‘We willen met iedereen praten, want je weet nooit wie er met een goede oplossing komt’
Praktische bewustwording
Dit contact maken met de lokale bevolking, om zo bewustwording over klimaatverandering te realiseren, ziet Oleana als een kerntaak voor de klimaattafel. Dat doet hij het liefst op een zo praktisch mogelijke manier. ‘We zijn bezig met een communicatieplan om in simpele taal uit te leggen wat klimaatverandering is, hoe je het ziet en hoe je het merkt, en wat je er zelf aan zou kunnen doen’, licht hij toe. Hoewel Oleana constateert dat op dit moment de bewustwording onder de bevolking nog ondermaats is, heeft hij er alle vertrouwen in dat hij met een goede informatiecampagne binnen een aantal maanden mensen goed kan uitleggen wat de effecten van klimaatverandering zijn en wat zij hiervan merken. In die zin is hij ook te spreken over de acties die zijn jonge eilandgenoten samen met Greenpeace hebben ondernomen, vanwege de aandacht die dit heeft opgeleverd. ‘Je ziet overal in de wereld dat jongeren op dit terrein vrij actief zijn, want het gaat om hun toekomst. Alle bijdragen aan bewustwording zijn welkom, ook omdat iedereen een steentje kan bijdragen aan creatieve, uitvoerbare en betaalbare oplossingen.’
Leestip: Klimaatactivist Anthony “Sion” Janga over armoedebestrijding en klimaatrechtvaardigheid Bonaire
De Bonairiaanse Anthony Janga ziet hoe ‘zijn’ eiland steeds meer gebukt gaat onder de gevolgen van klimaatverandering. Zonder ingrijpen zal niet alleen het hele zuidelijke deel van Bonaire onder water komen te staan door zeespiegelstijging, ook zullen vooral mensen met een lager inkomen hier de dupe van worden. Daarom moeten we armoedebestrijding en klimaatrechtvaardigheid een prioriteit maken in de strijd tegen klimaatverandering, vindt Janga. Eind 2022 kaartte hij deze problemen aan op de Klimaattop in Egypte. Hoe heeft hij dit ervaren, en hoe kijkt deze activistische young professional naar de toekomst? Wat zijn volgens hem cruciale stappen voor een klimaatbestendig Bonaire? Dit is te lezen in het interview met Anthony in Deltanieuws #3 van 2023.
Kansen van klimaatverandering
Die oplossingen zijn er genoeg, en Oleana licht ze graag toe. Bovendien valt op dat hij klimaatverandering zeker niet benadert als puur problematisch, maar ook als een gegeven dat kansen biedt. ‘Elke verandering brengt ook nieuwe ideeën en nieuwe investeringen met zich mee’, zo vat hij samen. Hij vertelt over een verouderde damconstructie op Bonaire. Deze dam is de afgelopen 50 jaar niet meer gerenoveerd, maar daar komt wellicht verandering in. ‘Door aandacht te schenken aan klimaatverandering komen er financiële middelen vrij. Die kun je inzetten om niet alleen de dam, maar ook de hele afwatering te verbeteren. Als je dan een goed opvangsysteem neerzet, kun je dat water weer gebruiken voor je groenvoorziening en vervolgens voor je groenteteelt. Ook is het water in te zetten om bijvoorbeeld een visindustrie op te zetten.’
‘Elke verandering brengt ook nieuwe ideeën en nieuwe investeringen met zich mee’
Een ander voorbeeld waarbij Oleana voorziet dat er meerdere vliegen in één klap kunnen worden geslagen, betreft de distributie van elektriciteit. ‘We hebben nu over het hele eiland palen staan met elektriciteitslijnen, maar die willen we eigenlijk ondergronds brengen. Op die manier is het stroomnet beter bestand tegen zware orkanen of windstoten; die kunnen dan geen schade meer aanrichten. Een derde voorbeeld met meerdere positieve effecten is het planten van mangrovebomen. ‘Waar het kan hebben we mangroves geplant. De wortels van die bomen gaan diep de grond in, en die zorgen voor een soort filter wanneer er stukken van het land naar de zee stromen. De mangroves houden deze stukken land dus tegen, waardoor dat materiaal zich ophoopt en je landvorming krijgt. Dat is dus een effectief middel om de opstijgende zeespiegel aan de kuststrook tegen te kunnen houden.’
Visie en 'ownership'
De klimaattafel van Oleana is dus duidelijk oplossingsgericht en positief ingesteld, deze positiviteit klinkt ook door als het gaat over de samenwerking met Europees Nederland. Wat we zeker kunnen leren van Europees Nederland is de ervaring die ze hebben opgedaan in het proces om te komen tot een klimaatplan. Europees Nederland kan leren hoe tropische (ei)landen de klimaatuitdagingen aanpakken. ‘Eigenlijk gaat alles perfect. We hebben regelmatig besprekingen en ik heb het gevoel dat we heel serieus genomen worden.’ Uiteraard zijn er nog wel belangrijke stappen te zetten, bijvoorbeeld als het gaat om financiering. Oleana is ervan overtuigd dat de financiële middelen beschikbaar zullen worden gesteld. Hij kan nog geen exacte details over het plan van aanpak, loslaten, dat eind oktober wordt ingeleverd, maar hij belooft wel een duidelijke visie. ‘Een visie die als basis kan dienen voor het beleid in de komende 50 jaar, die hoofdlijnen biedt waar elke regering zich aan moet houden.’
‘Alles wat we doen moet voor het eiland zijn, op een uitvoerbare en betaalbare manier’
Wat Oleana misschien nog wel belangrijker vindt voor het uitvoeren van de plannen, is draagvlak en ownership. ‘Ik denk dat een volk zelf verantwoordelijk is voor zijn eigen ontwikkeling, en dus ook voor zijn eigen omgeving. Dus ik ben zeer tevreden als de groeperingen op het eiland zichzelf beschouwen als projecteigenaar, dat ze zelf met maatregelen komen. Dat zie ik als ownership.’ Zo wil Oleana op een praktische manier de plannen van de klimaattafel realiseren. ‘Alles wat we doen moet voor het eiland zijn, op een uitvoerbare en betaalbare manier. Van begin tot einde moet het iets zijn van Bonaire, voor Bonaire.’
