‘We doen nu al ons huiswerk voor de lange termijn’

Evert van der Meide en Esma Hoogendijk over de herijking van de voorkeursstrategie Rijnmond-Drechtsteden

Wat is er bijzonder aan jullie aanpak?

Evert van der Meide: ‘Wat we terughoren van de Staf deltacommissaris, is dat ze de gestructureerde en integrale aanpak waarderen, waarbij we een brede achterban betrekken. Waarom we dit doen? Veel complexe opgaven komen in dit gebied   bij elkaar, zoals de verstedelijking, havenontwikkelingen, natuurambities en zoetwatervoorziening. Belangrijke “knoppen” voor het landelijke afvoersysteem liggen bovendien hier, zoals de Maeslantkering die rond 2070 aan vervanging toe is. Om al deze opgaven met elkaar te verbinden en ook samenhang te zoeken met de lange termijn, kiezen we voor een brede scope en zijn we vroeg begonnen.’

Welke brede scope?

Esma Hoogendijk: ‘We doen uiteraard het gebruikelijke toetswerk: hoe lang is de huidige strategie nog houdbaar en oprekbaar (werkspoor 1)? Daarnaast willen we de gevolgbeperking binnendijks concretiseren, oftewel meerlaagsveiligheid (werkspoor 2). Hiervoor doen we samen met onze partners onder andere pilots voor een gebiedsgerichte uitwerking in de Hoeksche Waard en in de Alexanderpolder in Rotterdam. Ook concretiseren we de lange termijn opties, denk bijvoorbeeld aan Plan Sluizen (werkspoor 3). Deze werken we de komende periode uit met ontwerpend onderzoek.’

Hoe zit het met de participatie?

Hoogendijk: ‘Om zoveel mogelijk bouwstenen en perspectieven op te halen, organiseren we halfjaarlijkse participatiebijeenkomsten. Hiervan hebben we er nu twee achter de rug. Daarvoor nodigen we ook de blik van buiten uit, zoals de bedenkers van Tweestromenland (het winnende regiovoorstel van de EO Wijersprijsvraag) en Ties Rijcken (TUDelft en publicist over waterveiligheid en natuur). 

Wat opvalt bij de bijeenkomsten, is de brede belangstelling en waardering. Ook minder bekende gezichten laten zich zien, waaronder drinkwaterbedrijven, de veiligheidsregio’s en kleinere gemeenten in de regio. Zij willen weten wat eraan komt, ook al staan ze er wat verder vanaf. Je creëert dus ook bewustwording.’

Een fikse klus met zoveel input en verbindingen; hoe houden jullie het behapbaar?

Van der Meide: ‘Door steeds de focus op de waterveiligheidsstrategie te houden, want dat is uiteindelijk het belangrijkste onderdeel van de herijking.’ 

Hoogendijk vult aan: ‘En met een strakke regie. We hebben alles uitgestippeld en zorgen dat onze tussenproducten steeds goed aansluiten op de landelijke planning. Het zal vast wel eens uit elkaar lopen, maar tot nu toe gaat het soepel.’ 

Van der Meide: ‘Staf deltacommissaris heeft de regierol ook veel steviger opgepakt dan bij de vorige herijking. Zij organiseren maandelijkse bijeenkomsten met alle trekkers om tussentijdse resultaten te delen. Daarnaast zijn er formats ontwikkeld voor de tussenproducten. Dat helpt enorm om het gestructureerd aan te pakken.’

Welke tussentijdse conclusies kunnen jullie delen?

Van der Meide: ‘Grote besluiten zullen nog niet worden genomen. De “afsluitbaar-open strategie” voor waterveiligheid is naar verwachting in ieder geval houdbaar tot 2070.’ 

Hoogendijk vult aan: ‘2040 is een belangrijk jaar. Dan voeren we een bovenregionale systeemanalyse uit over de vervanging van de Maeslantkering in 2070. Maar dit jaartal zou in deze herijking zowel naar voren als naar achteren kunnen worden geschoven, afhankelijk van ontwikkelingen zoals de zeespiegelstijging en zoetwaterbeschikbaarheid.’

Wat wordt interessant en spannend in de route naar 2026?

Van der Meide: ‘Begin 2026 moet de conceptstrategie klaar zijn, dus de komende anderhalf jaar gaan we steeds verder uitwerken. In september 2024 organiseren we een werksessie over meerlaagsveiligheid, samen met Waterschap Hollandse Delta. Hier leggen we ook de verbinding met ruimtelijke adaptatie. In december is er weer een brede participatiebijeenkomst. Ondertussen worden de lange termijn opties steeds concreter.

Spannend vind ik vooral hoe de buitenwereld hierop gaat reageren, de media bijvoorbeeld. Want er zit iets dubbelzinnigs in. We zeggen: het fundament is goed, maar tegelijkertijd onderzoeken we de alternatieven. Goed blijven uitleggen dat we dit voor de lange termijn doen is dus cruciaal. Want stel dat het afvoersysteem verandert of dat de versnelde zeespiegelstijging of verminderde zoetwaterbeschikbaarheid om eerdere aanpassing vragen, dan wil je de alternatieven klaar hebben liggen op de plank. En daarvoor doen we nu al ons huiswerk.’ 

Hoogendijk: ‘We vertalen die lange termijn ook terug naar het nu. Welke tussenstappen zijn nodig en welke ruimte willen we reserveren om lock-ins te voorkomen? Dat moet in de huidige strategie ook gaan landen. De boodschap: Bouw niet al je dijken vol.’