Foto Het Maasterras als schuil- en coördinatiehub. Bron: Architectenbureau Mecanoo
'Iedere Nederlander verdient een plek om te schuilen', Pieter Hoen, Architectenbureau Mecanoo
De buitendijkse delen van Dordrecht zullen droog blijven bij een grote overstroming: De Staart en het Maasterras. Deze stadsdelen liggen hoger dan de rest van de stad. Daarom zijn het dé plekken om bij een mogelijke overstroming bewoners uit de regio op te vangen. Maar hoe bepaal je hoe dat eruit moet zien in de praktijk? Dit heeft de Gemeente Dordrecht het afgelopen jaar onderzocht voor het Maasterras, met behulp van de Vliegende Brigade-subsidie van de Provincie Zuid-Holland en in samenwerking met het Resilient Delta Initiative en Architectenbureau Mecanoo.
Binnen het Deltaprogramma is het Maasterras onderdeel van het gebied Rijnmond-Drechtsteden. Lees meer over dit thema op de website van het Nationaal Deltaprogramma.
Kennisintegratie
Het onderzoeksproject is een aanvullend onderzoek op het stedenbouwkundig masterplan van het Maasterras. Dit project was gericht op het integreren van kennis over een schuillocatie. Voor Johnathan Subendran, Gluon Researcher voor het Resilient Delta Initiative, was de uitdaging helder: verschillende perspectieven samenbrengen in dezelfde ruimte. Subendran: ‘Via kennisateliers zijn we erin geslaagd om een schat aan kennis te genereren en te integreren. Dit heeft drie belangrijke resultaten opgeleverd: een programma van eisen voor toekomstige ruimtelijke ontwikkeling, ruimtelijke inzichten voor het ontwerp van het stedenbouwkundig masterplan van Mecanoo voor het Maasterras en een methodologie voor convergentie over hoe we soortgelijke complexe projecten in de toekomst kunnen aanpakken.’
Tijdens de kennisateliers waren verschillende specialisten aan het woord over thema’s als energie, kritieke infrastructuur en de openbare ruimte. De specialisten kwamen zowel uit de kennis-hoek (TU Delft, Erasmus Universiteit en HKV) als de praktijk-hoek (gemeente, omgevingsdienst en veiligheids-regio). De voor deze thema’s relevante adaptatiemaatregelen zijn meegenomen in het onderzoek. In aansluitende ontwerpateliers visualiseerden de specialisten de (ruimtelijke) impact van deze interventies in het masterplan. Door de constante schakeling tussen kennis en ontwerp kon het masterplan snel worden aangepast en verbeterd.
Van woongebied naar schuil- en coördinatiehub
Tijdens het proces is de definitie van het Maasterras als schuillocatie dan ook verschillende keren aangescherpt. Ook kwamen de al bestaande en bruikbare kwaliteiten van het gebied steeds duidelijker in beeld. Door de gunstige ligging en de goede bereikbaarheid van het Maasterras - en door de aanwezigheid van voldoende voorzieningen - is het een evidente locatie om te schuilen. Voor bewoners uit Dordrecht, maar ook uit de regio. Daarnaast kan vanaf deze locatie ook goed de coördinatie voor noodhulp en herstel worden opgezet (zie afbeeldingen). Door de basiseisen van een schuillocatie te integreren, konden betrokken directeuren en wethouders keuzes maken in de programmatische invulling van het masterplan. Het Maasterras kan op deze manier met kleine aanpassingen ook in een noodsituatie blijven functioneren.
Naast de ruimtelijke interventies is ook een programma van eisen opgesteld. Dit programma is nodig om tot een inrichting te komen die de kwetsbaarheid van het Maasterras verlaagt in geval van overstromingen. Deze eisen zijn opgenomen in het Ontwerpbestemmingsplan 'Maasterras fase 1'. Naarmate het Maasterras verder wordt ontwikkeld, zullen deze eisen ook concreter worden.
Koppelkansen
Ellen Kelder, Opgavemanager Groenblauwe Stad bij de gemeente Dordrecht, ziet door het onderzoek nieuwe kansen. ‘Onze samenwerking met Resilient Delta en Mecanoo heeft geholpen om de betrokkenheid van het projectteam en de stuurgroep van het Maasterras veilig te stellen. Het hielp om te laten zien dat water een sterke hefboom kan zijn voor slimme gebiedsontwikkeling; niet zomaar een toevoeging aan een lange lijst van ambities. Met deze betrokkenheid kunnen we het concept van de schuil- en coördinatiehub nu meenemen naar de volgende fasen van de ontwikkeling.’
Kelder: ‘Dit onderzoeksproject toont hoe we waterveiligheidsvraagstukken kunnen koppelen aan andere opgaven zoals de woningbouw en de energietransitie. Daarnaast raakt het aan alle lagen van de meerlaagseveiligheid-strategie waar we binnen het Deltaprogramma Rijnmond-Drechtsteden aan werken. Het onderzoek is erin geslaagd om kennis toe te passen en deze om te zetten in actie. Daarmee kunnen we integraal en duurzaam naar gebiedsontwikkeling kijken.’
