‘Elke druppel de grond in’ wint het Zonnetje 2024

Elk jaar wordt tijdens het Nationaal Deltacongres het Zonnetje uitgereikt. Dit keer gaat de prijs naar een initiatief waarin de water- en de ruimtelijke opgave op zo’n manier samenkomen dat dit een voorbeeld kan zijn voor anderen. De genomineerden krijgen de kans om hun project voor te stellen. In deze video is Elke druppel de grond in (EDDGI) aan de beurt.

In het programma ‘Elke druppel de grond in’ werkt Waterschap Rijn en IJssel samen met 570 grondeigenaren om overtollig water in natte periodes beter te bufferen, waardoor het gebied weerbaarder wordt tegen droogte. Sinds 2018 houden de eigenaren water lokaal vast, afhankelijk van de bodemstructuur. Ze gebruiken verschillende methoden, zoals duikafsluiters om water vast te houden, en maatregelen als het ondieper maken van sloten en de aanleg van droogtestuwen.

In deze video wisselen beelden van boerderijen in de Acterhoek elkaar af. Melkveehouders Jan Willem Donselaar, Rob groot Kormelinck en Nout groot Kormelinck komen aan het woord. 

Peter schrijver, dagelijks bestuurder van Waterschap Rijn en Ijssel opent de video.

Beeldtekst: 
Peter schrijver, dagelijks bestuurder Waterschap Rijn en Ijssel

PETER SCHRIJVER: "Welkom in de Achterhoek. Echt een mooi gebied om te mogen wonen en werken. Maar ook een gebied met een grote uitdaging. En die ligt in klimaatverandering. 
We zien dat droogte een grote impact heeft in de Achterhoek. Dus onze opgave is om dat regenwater zo lang mogelijk vast te houden en te benutten in de periodes dat het droger wordt. Daartoe hebben we het programma EDDGI, Elke druppel de grond in, opgestart."
 
Beelden van professionals en grondeigenaren in de Achterhoek die verschillende methodes demonstreren om lokaal water vast te houden. 

Beeldtekst: 
Elke druppel de grond in

Melkveehouder Jan Willem Donselaar komt aan het woord.

Beeldtekst: Jan Willem Donselaar, melkveehouder

JAN WILLEM DONSELAAR: "We liggen hier op de hoog gelegen zandgrond. En als het hier begint te regenen, kun je één uur later weer op het weiland terecht want dat water blijft niet staan. Het trekt zo weg. De grond is net een spons."

PETER SCHRIJVER: "En dat komt onder andere omdat we een watersysteem hebben, echt ingericht om het water zoveel mogelijk af te voeren. En dat is natuurlijk jammer, want in dit gebied kunnen we geen water aanvoeren vanuit de grote rivieren. We zijn echt volledig afhankelijk van regenwater. Dus wat we moeten doen is zorgen dat we dat regenwater zo lang mogelijk vasthouden, in het gebied bergen. 
Dat kan door een stuw te plaatsen en het water hoger op te stuwen."

Jan Willem Donselaar demonstreert de stuw. 

JAN WILLEM DONSELAAR: "Gewoon losse plankjes, die kun je er gewoon uithalen. Nou loopt het water ook in een keer weg. En als ik er hem nou weer in laat vallen, hij stuwt hem meteen weer op. En dan loopt hij meteen weer vol."

PETER SCHRIJVER: "Dat lijkt zo simpel als het een keer gerealiseerd is. Maar het begint echt met een gedegen analyse aan de voorkant. Je moet echt weten hoe de bodem eruit ziet."

Een professional haalt met een grondboor wat aarde uit de bodem.

PROFESSIONAL 1: "Ik kom hier niet verder, zien jullie dat?"

PETER SCHRIJVER: "Je moet weten hoe het watersysteem nu werkt maar ook hoe het vroeger heeft gewerkt. Die analyse doen we met professionals, maar die doen we ook met mensen in het gebied. Zodat iedereen snapt hoe het is en hoe het moet gaan worden."

De professionals en melkveehouders Rob en Nout groot Kormelinck bekijken een grondstaal. 

PROFFESIONAL 2: "Maar valt het mee dat het nog zo vochtig is in de grond?"

ROB GROOT KORMELINCK: "Ja, nu nog wel ja."

Melkveehouder Rob groot Kormelinck en zijn zoon Nout demonstreren de maatregelen die zij nemen. 

ROB GROOT KORMELINCK: "Dit zijn onze eerste maatregelen. Rob groot Kormelinck Kijk, hier staan de stuwen met de plankjes die we allemaal zelf kunnen bedienen."

Nout, de zoon van Rob toont hoe de stuw werkt.

Beeldtekst: Rob groot Kormelinck, melkveehouder

ROB GROOT KORMELINCK: "Ja, het worden wel maatregelen genoemd, maar eigenlijk zijn het meer oplossingen. Maatregelen, dat klinkt ook eigenlijk wel vrij dwingend. Maar het zijn de oplossingen, zeg maar, om wat aan de droogte te doen. En als je die kant op kijkt, daar kun je nu niks zien maar daar was dus een sloot. En die hebben we dus gedempt."

Nout demonstreert het buizensysteem in de verondiepte sloot. 

ROB GROOT KORMELINCK: "Wat je hier ziet is een sloot die verondiept is. Die was eerst wel twee meter dieper dan dit. En je ziet hier drainagebuizen die ik rechtop gezet heb zodat het water er niet uitloopt. Het water dat hier nu nog uitstroomt dat heb ik nog in de grond. En anders was het al weg geweest. 

Nout groot Kormelinck, zoon van Rob, komt aan het woord. 

Beeldtekst: Nout groot Kormelinck, zoon van Rob groot Kormelinck

NOUT GROOT KORMELINCK: "Ik wil hier in de toekomst ook mee verder. In de landbouw, met de klimaatverandering. Als het mogelijk toch droger wordt. Of dus zoals dit jaar: je een nat jaar krijgt. Dat je toch het water kunt laten lopen. Om in het voorjaar weer aan de gang te gaan op je perceel."

ROB GROOT KORMELINCK: "Kijk, we waren kampioen afvoeren. Maar ik denk dat we de gouden plak met water vasthouden inmiddels ook bijna naderen. 
Daar ben ik echt van overtuigd. Ja."

Peter schrijver sluit de video af.

PETER SCHRIJVER: "Ik ben er trots op dat we dit programma hebben kunnen opstarten. We hebben 650 grondeigenaren die meedoen. En daar hoor ik tevreden geluiden over. Ze merken resultaat in hun bedrijfsvoering. En ook wij meten resultaat in hogere grondwaterstanden. 
Dat is waar we het voor doen. 

Tegelijkertijd zien we ook dat dit naar de toekomst nog verdere opschaling behoeft. Daar gaan we ons maximaal voor inzetten."

Logo Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat
Meer informatie op: deltaprogramma.nl/nationaaldeltacongres/2024/zonnetje

Elk jaar wordt tijdens het Nationaal Deltacongres het Zonnetje uitgereikt. Dit keer gaat de prijs naar een initiatief waarin de water- en de ruimtelijke opgave op zo’n manier samenkomen dat dit een voorbeeld kan zijn voor anderen. De genomineerden krijgen de kans om hun project voor te stellen. In deze video is Klimaatboeren aan de beurt.

Binnen het project Klimaatboeren delen Groningse agrariërs kennis en ervaringen over de impact van klimaatverandering op hun bedrijf. Ze zoeken naar oplossingen voor problemen zoals watertekorten, verzilting en bodemdaling, in samenwerking met waterschap Noorderzijlvest. Het project is onderdeel van BoerenNatuur Groningen West, dat zich richt op natuurinclusieve landbouw en agrarisch natuurbeheer.

In deze video worden beelden getoond van agrarische bedrijven in de provincie Groningen. Twee melkveehouders, Anne Moes en Aard Stolwijk, komen aan het woord. 

Jacomijn Pluimers, projectleider natuurinclusieve landbouw BoerenNatuur Groningen West, staat in een groen landschap als ze de kijker toespreekt.

Beeldtekst: Jacomijn Pluimers, Projectleider natuurinclusieve landbouw BoerenNatuur Groningen West

JACOMIJN PLUIMERS: "Wij zijn BoerenNatuur Groningen West en zorgen met 700 boeren voor onze agrarische natuur. Dat gaat over bodem, water, biodiversiteit en klimaat. 
Het klimaat verandert en dat merken de boeren. 
De zomers worden droger. De buien worden steviger. En dat heeft effect op de bedrijfsvoering en het resultaat. 
In het project Klimaatboeren gaan we kijken wat ze daaraan kunnen doen om weerbaarder te zijn tegen klimaatverandering."
 
Beelden van verschillende melkveebedrijven in de provincie Groningen wisselen elkaar af. 

Beeldtekst: BoerenNatuurGroningen West

Op de boerderij van melkveehouder Anne Moes bekijken Jacomijn Pluimers en meneer Moes een kaart. 

JACOMIJN PLUIMERS: "Nou Anne, waar loop je tegenaan?"

ANNE MOES: "Nou, het grootste probleem is dat veel water van die hoge kant via fraaie afloop naar het lage gebied gaat."
 
Beeldtekst: Melkveehouder Anne Moes

ANNE MOES: "Op mijn bedrijf heb ik te maken met verschillende hoogtes. Op die kant van de boerderij is het hoog en dat gebied is veel lager. Maar als het extreem nat is, gaat het water daar niet snel genoeg weg. Dus het gaat heel snel vanaf daar daarheen. Het mooie van dit project Klimaatboeren is dat je samen met andere boeren uit dit gebied oplossingen bedenkt."

Luchtbeelden van de boerderij van melkveehouder Aard Stolwijk. 

Beeldtekst: Aard Stolwijk, Melkveehouder

AARD STOLWIJK: "We staan hier op oude zeeklei, een laag van ongeveer veertig centimeter. En daaronder zit echt veen, moerassig veen. 
In het voorjaar bleef het lang nat, vooral langs de bomen. Daar was weinig zonlicht op het land. Daardoor bleef het lang nat. Toen zijn we gaan kijken of het mogelijk was om dat land te draineren. Met drainage kan je het land sneller ontwateren. En dan is het in het voorjaar sneller te bewerken, het land."

Aard Stolwijk voelt met zijn hand in een sloot. 

AARD STOLWIJK: "Ik zoek hier de eindbuis van de drainage. 
Ze lopen over het hele perceel, helemaal naar de andere kant van het perceel een paar honderd meter lang. En ze liggen ongeveer vijf meter van elkaar. Dus het werkt voor de waterafvoer. Maar een bijkomend voordeel, bleek later dat het ook werkte om water aan te voeren in droge periodes."

Op de boerderij van Anne Moes. 

JACOMIJN PLUIMERS: "Dus hier wil je het water langer vasthouden?"

ANNE MOES: "Ja. Ja."

JACOMIJN PLUIMERS: "Hier wordt het te droog?"

ANNE MOES: "Ja. En hier mag het wel wat sneller weg."

JACOMIJN PLUIMERS: "Het is belangrijk om dit met het waterschap te bespreken. Van: hoe stroomt het water precies? Dat we goed weten hoe zij er tegenaan kijken en hoe jullie er tegenaan kijken. Of we samen echt tot goede maatregelen komen."

ANNE MOES: "Ja."

Koeien lopen rustig achter elkaar op een verhard koeienpad. 

AARD STOLWIJK: "Een ander voorbeeld dat wij hier op het bedrijf hebben om vooral het weiden zo lang mogelijk mogelijk te maken ook in natte periodes, is hier het verhard koeienpad. Al zijn het maar twee betonnen strookjes. Dan zijn de meeste percelen vanaf een hard pad te bereiken zodat de koeien minder het pad vertrappen. En daardoor kan je langer weiden met de koeien. Weidegang is weer het beste voor het klimaat en om de stikstofuitstoot te beperken."

AARD STOLWIJK: "BoerenNatuur Groningen West die ondersteunt puur in de praktijk en niet van bovenaf maar bij de basis. Op de klei. Of het veen."

Jacomijn Pluimers, projectleider natuurinclusieve landbouw BoerenNatuur Groningen West, sluit af. 

JACOMIJN PLUIMERS: "In het project Klimaatboeren hebben we boeren bij elkaar gebracht. Boeren weten heel goed welke maatregelen ze kunnen nemen. En ze leren van elkaar. Samen met de provincie en het waterschap kijken we welke concrete stappen we kunnen zetten. Zo werken we samen aan een klimaatbestendige melkveehouderij."

Logo Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat
Meer informatie op: deltaprogramma.nl/nationaaldeltacongres/2024/zonnetje

Elk jaar wordt tijdens het Nationaal Deltacongres het Zonnetje uitgereikt. Dit keer gaat de prijs naar een initiatief waarin de water- en de ruimtelijke opgave op zo’n manier samenkomen dat dit een voorbeeld kan zijn voor anderen. De genomineerden krijgen de kans om hun project voor te stellen. In deze video is VPdelta aan de beurt.

VPdelta is een innovatieprogramma van de TU Delft. Samen met andere kennisinstellingen en publieke partners versnelt het programma kennis over klimaatadaptatie en helpt het innovaties op te schalen. Ondernemers krijgen ondersteuning bij het testen van producten, bijvoorbeeld in proeftuinen zoals Flood Proof Holland en The Green Village. 

In deze video wisselen beelden van de proeftuinen op The Green Village, van de proeftuin Flood proof Holland en van voorbeelden in de praktijk elkaar af. 

Marjan Kreijns, de programmadirecteur van VPdelta, staat buiten rond het TU Delft terein als zij zich richt naar de kijker.

Beeldtekst: Marjan Kreijns, Programmadirecteur VPdelta

MARJAN KREIJNS: "Hier op de TU Delft zijn we natuurlijk wereldberoemd voor de innovaties en de start-ups die hier ontstaan. Maar tien jaar geleden dacht ik: Wat is het toch frappant dat juist in die watersector dat soort innovaties veel minder makkelijk de weg naar de markt vinden. 
En eigenlijk is dat ook wel te verklaren. Je wilt een nieuwe dijk, een innovatieve dijk, alleen gaan toepassen als je zeker weet dat het echt goed werkt. 
Daarom hebben we juist met die waterschappen en die gemeenten de handen ineen geslagen en het VPdeltaprogramma gestart."

Beelden van de proeftuinen op The Green Village en van de proeftuin Flood proof Holland van de TU Delft wisselen elkaar af. Ook wordt getoond hoe deze innovaties toegepast worden in de praktijk. 

Beeldtekst: VPdelta

Sproeiers spuiten water op verschillende soorten bestratingen. 
Beeldtekst: De WaterStraat

Lindsey Schwidder van VPdelta komt aan het woord.

LINDSEY SCHWIDDER: "Ja, we staan hier bij de proeftuin 'De WaterStraat'. Een proeftuin die we samen met het Hoogheemraadschap van Delfland hebben ontwikkeld om allerlei type bestratingen ook te kunnen testen op hoe goed ze ook echt water kunnen vasthouden en water kunnen bergen. 
Kijk, een gemeente of een waterschap gaat niet iets toepassen waarvan ze niet zeker weten: wat levert mij dat nou ook echt op? En doordat we het hier kunnen nabootsen en we het ook echt kunnen monitoren, zorgen wij er ook voor dat die risico's ook verlaagd worden om dit te gaan toepassen."
 
Een grote plexibuis is gevuld met schelpen, dit is een schelpenbuffer. 

Beeldtekst: Zuivering door Schelpen

LINDSEY SCHWIDDER: "Los van dat het steeds belangrijker wordt om regenwater op te vangen, wordt het ook steeds interessanter als we dat water opnieuw kunnen gaan gebruiken. 
En om dat te kunnen doen, moeten we dat regenwater ook zuiveren. Want regenwater is natuurlijk relatief schoon als het uit de lucht komt. Maar zodra het in aanraking komt met oppervlak raakt het toch al snel vervuild. 

Wat we hier zien is een schelpenbuffer. Die schelpen, die houden niet alleen dat water vast, maar die hebben ook een zuiverende capaciteit. Waardoor de waterkwaliteit omhoog gaat en we dat water ook opnieuw kunnen gebruiken. 
Voor bijvoorbeeld het doorspoelen van toiletten of het besproeien van het groen. 

En wat heel mooi is, is dat deze schelpen, nu op grote schaal worden toegepast bij een bedrijventerrein hier in de provincie Zuid-Holland. Daar wordt een nieuw kantoor gebouwd. En daar liggen gigantisch veel van deze schelpen nu in de grond."
 
Ger Pannekoek van EWB neemt op het bedrijventerrein in Zuid-Holland een handvol schelpen.

GER PANNEKOEK: "Nou, dit zijn ze. De schelpen en de mineralen waarmee we het regenwater van het dak van het kantoor, van het dak van de parkeergarage en de terreinverharding hier op het terrein gebruiken om het regenwater te bergen en te zuiveren. 
Zodat het weer veilig hergebruikt kan worden voor het doorspoelen van de wc's, het beregenen van het groendak. Waardoor we totaal geen afvalwater meer hebben op deze locatie. Alles blijft op deze plek."

Lindsey Schwidder van VPdelta opent in de proeftuin Flood proof Holland manueel een waterkering.

Beeldtekst: De Vlotterkering

LINDSEY SCHWIDDER: "Dit is een andere innovatie die we hier testen op deze proeftuin. Dit heet de Vlotterkering. Waar ik nu op sta, moet je je voorstellen, dat is eigenlijk gewoon een straat. Maar aan deze kant, je ziet het al, daar is het water. 
Het gebied hier achter mij wil je beschermen tegen dat opkomende water. Het water stroomt. 
Wat hij doet is dat het moment dat het water hoog genoeg is, gebruikt hij dat water om omhoog te komen. Je ziet al dat hij... Langzaam klapt hij op. Dus hij gebruikt ook echt de kracht van het water om zichzelf omhoog te stuwen en dit gebied droog te houden. 
Dit is hem in het klein en deze wordt op dit moment echt in het groot... in Limburg langs de Maas is deze in aanbouw. Dit is een hele mooie oplossing die je echt integreert in je stedelijk gebied."

Marjan Kreijns, de programmadirecteur van VPdelta, spreekt de kijkers aan. 

MARJAN KREIJNS: "We hebben heel veel innovaties hier op de proeftuin gezien. 
Maar wat nou zo mooi is: we zien ze ook steeds meer terug in de openbare ruimte. En dat is heel erg belangrijk. Klimaatverandering vraagt om innovatieve oplossingen. En we zijn helaas dus ook nog niet klaar. Er moet nog zoveel gebeuren. En daarom gaan we met de VPdeltapartners de komende vier jaar door om nog veel meer innovaties te laten landen in de praktijk."
 
Logo Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat
Beeldtekst: Meer informatie op deltaprogramma.nl/nationaaldeltacongres/2024/zonnetje