Deltafilm: Ruimte voor leven met water

In deze video wordt uitgelegd hoe Flevoland werkt aan waterbeheer en zich aanpast aan de uitdagingen van klimaatverandering. Historische beelden en interviews met betrokkenen geven een beeld van de unieke waterhuishouding in deze provincie. De video neemt je mee door thema’s zoals bodemdaling, waterkwaliteit en de ontwikkeling van nieuwe woonwijken als Almere Pampus. Ook wordt gekeken naar de versterking van de IJsselmeerdijk, waarbij waterbeheersing en natuurontwikkeling hand in hand gaan.

(RUSTIGE MUZIEK)

Historische beelden van Flevoland, waar mannen over de nog natte bodem van de provincie lopen. 

POLYGOON STEM: "Op de dijk zijn de mannen van de Rijksdienst IJsselmeerpolders de enige mensen. Zo onbetrouwbaar is de nieuwste grond van Nederland dat ze het oppervlak van hun schoenzolen moeten vergroten met trippen. De eersten die hem op deze plek zullen betreden zijn de rijksambtenaren. Een geruststellende gedachte."

VOICE-OVER: "Flevoland. Zeventig jaar geleden was dit allemaal water. Nederland zette de schouders eronder en met dijken en droogleggen ontstond er nieuw land. Om te leven, werken en genieten. Nu het klimaat verandert en het weer extremer wordt, komen we opnieuw samen om de uitdagingen aan te gaan."

Beeldtitel: 
Deltaprogramma 2025 
Ruimte voor leven met water

Maaike Buysee-Hendriks is projectleider Waterbeschikbaarheid. Ze staat bij een gemaal en richt zich tot de camera. 

MAAIKE BUYSEE-HENDRIKS: "Blocq van Kuffeler, één van de zeven gemalen die Flevoland droog houden. Flevoland is natuurlijk een bijzonder gebied, helemaal op de tekentafel ontworpen en dat zie je onder andere aan dat het waterpeil hier een meter hoger is dan aan deze kant. En het gemaal pompt het water vervolgens nog eens vijf tot zes meter hoger uit, naar het IJsselmeer. 

Dat is een enorme luxe natuurlijk zo'n watersysteem wat op de tekentafel is ontworpen. En tegelijkertijd hebben we ook hier wel de nodige uitdagingen. Denk aan: bodemdaling. Dat zijn gebieden waar de bodem een centimeter per jaar daalt. Waterkwaliteit. Net als andere gebieden in Nederland hebben we daar een opgave. En ja, het voelt een beetje gek. Maar ook hier hebben we ons voor te bereiden op watertekorten waar we in de toekomst mee te maken zullen krijgen."

Lukas Meursing is programmamanager Deltaprogramma IJsselmeergebied. Hij staat op een boot en richt zich tot de camera. 

LUKAS MEURSING: "Het Markermeer en het IJsselmeer hebben een enorme belangrijke functie in het waterhuishouding van het noorden van het land. Eén derde van Nederland wordt daarmee van zoet water voorzien. We hebben door het jaar heen heel veel water in Nederland. Het water uit de rivier en alle polders komt in die meren en voeren we af als het te veel is. Maar in de zomer wordt het droger, de verdamping neemt toe en we gebruiken meer water, voor ons drinkwater, voor de landbouw. En dan lopen we soms tegen tekorten aan en dat wordt steeds ernstiger. 

En je zou denken dat is dan toch geen probleem. Het lijkt natuurlijk een enorme bak water maar we hebben eigenlijk maar een schijf van zo'n twintig centimeter die we daadwerkelijk kunnen gebruiken om grote gebieden van laag Nederland van zoetwater te voorzien als het droog wordt. En dat heeft ermee te maken dat het hele gebied is ingericht op die twintig centimeter. De natuur is daarvan afhankelijk. De recreatieterreinen zijn erop ingericht, de havens, de mogelijkheden om water in te laten in de omgeving. We hebben een grote plas water beschikbaar. Maar in die hele droge perioden, als het met de verdamping heel hard gaat en de aanvoer heel beperkt is, dan is dat in een paar weken op."

Maaike staat in het IJsselmeergebied op een brug over het water. Ze richt zich opnieuw tot de camera. 

MAAIKE: "We hebben ook daarom in het IJsselmeergebied met elkaar afgesproken dat we ons er voor inspannen om te zorgen dat we minder afhankelijk worden van het IJsselmeergebied. Door meer water vast te houden en zorgen dat de watervraag lager wordt en ook verstandige keuzes te maken over nieuwe watervragers. En als we dat goed doen met elkaar dan kunnen we zo lang mogelijk plezier hebben van die twintig centimeter die het IJsselmeergebied wel in zich heeft."

Historische beelden van Almere in 1976. 

POLYGOON STEM: "Door een nog maagdelijk deel van de polder Zuidelijk Flevoland is een bus vol Amsterdammers op weg naar Almere. De in aanbouw zijnde nieuwste stad van Nederland waar ze als eersten komen te wonen."

In 2024 loopt bewoner Cor Grootveld met zijn hond door de Regenboogbuurt. Hij richt zich tot de camera. 

COR GROOTVELD: "We zijn in de Regenboogbuurt in Almere. Dat is de kleurrijkste wijk in Europa. Grootste probleem is de verzakking. Het was dertig centimeter, was de grond gezakt. De stoepen, alles was te laag en opstappen naar de huizen waren te hoog. Het is zeebodem, het zakt allemaal. Zo gaat dat hier in Flevoland."

VOICE-OVER: "Almere Pampus, de jongste uitbreiding van Almere."

Beeldtekst:
Almere Pampus, 25.000 tot 35.000 woningen gepland

VOICE-OVER: "De nieuwe wijk wordt met oog op het klimaat van de toekomst ontworpen waarbij de bodem en het water de richting aangeven."

Erik van Diermen is adviseur Stedenbouw Almere Pampus en loopt door het ontwikkelingsgebied. Hij richt zich tot de camera. 

ERIK VAN DIERMEN: "In Nederland vergeten we soms wel eens dat we in een delta wonen en onder zeeniveau leven. En als we goed kijken dan kunnen we nog die kleine schelpjes in het bodemoppervlak zien zitten, in de harde kleigronden van de Zuiderzee.

Vroeger gooiden we er vaak gewoon een laag zand op en moesten we woningen bouwen. Alleen nu zien we toch wel dat het ook in het bestaand stedelijk gebied voor problemen zorgt, zoals de bodemdaling. Wat hier bijzonder aan is, is dat we eigenlijk vanaf het begin al, hier in Almere Pampus, water- en bodemsturend willen gaan ontwikkelen. Dat betekent eigenlijk dat we in het begin al rekening houden met het watersysteem. Water- en bodemsturend is belangrijk omdat we toekomstige schade door klimaatverandering niet af willen wentelen op de volgende generatie."

Bewoner Cor loopt verder door de wijk en laat een maatregel zien die is getroffen om de weerbaarheid tegen de bodemdaling te vergroten.

COR (TEGEN ZIJN HOND): "Goed zo Willie!"

VOICE-OVER: "In de Regenboogbuurt worden nu alsnog maatregelen genomen om de weerbaarheid tegen klimaatverandering en bodemdaling te vergroten."

COR: "Hier wordt nu het regenwater opgevangen dat stroomt dan hier langs en dan stroomt hier de wadi in. En als het regent dan komt dit vol met water te staan en dan zakt dat in de grond in plaats van in het riool. Zo hebben ze minder problemen met wateroverlast in de wijk. En nou ziet alles er weer keurig uit."

ERIK: "Hier staan we eigenlijk op het grensvlak tussen hoge en lage gronden. En lage gronden zijn na die boom percelen. Dat is de locatie voor een groter waterbergingsgebied. Op die manier kunnen we de stad anders inrichten om zo problemen in de toekomst te voorkomen."

Historische beelden van het opgraven van keileem.

POLYGOON STEM: "Geweldige molens baggeren grote hoeveelheden keileem op waaruit de kern van de dijk zal bestaan."

VOICE-OVER: "Tienduizend kilometer dijk, meer dan tien keer de omtrek van het land. Deze dijken houden onze voeten droog. Ze horen bij Nederland, alsof ze ooit vanzelf zijn ontstaan. Maar dat is natuurlijk niet zo. We werken er al eeuwen aan en nog elke dag vragen ze aandacht en inspanning. De komende decennia wacht ons een enorme opgave en worden vele kilometers dijk aangepakt."

Teun Wendt is projectmanager Versterking IJsselmeerdijk. Hij staat onderaan de dijk en richt zich tot de camera. 

TEUN WENDT: "De IJsselmeerdijk, die loopt helemaal vanaf de Ketelbrug daar tot aan Lelystad, bij de Houtribsluizen, ruim zeventien kilometer. Ja, dit is echt zo'n mooie Flevolandse polderdijk, zo'n ingenieurs dijk. De stortsteen die daarvoor ligt. De zetsteen hier van handgezet basalt."

Historische beelden van het aanleggen van de dijk. 

POLYGOON STEM: "De dijk wordt verstevigd door puin en steen. Tienduizend ton stortsteen wordt per week verwerkt."

TEUN: "En dan kenmerkend die groene kruin. Vinden we prachtig. Dat willen we ook graag behouden."

Dick Luijendijk is een betrokken inwoner en belangenbehartiger van Wandelnet Flevoland. Hij staat bovenop de dijk en richt zich tot de camera. 

DICK LUIJENDIJK: "Kijk daar, daar is dus het rivierduinengebied. Het prachtige is dat je in dit strakke nieuwe land eigenlijk hele oude elementen hebt van het oude rivierlandschap van de oude IJssel en de oude Vecht. Het oude water, daar staan de bomen. En het gras, dat zijn de oeverlanden, zeg maar de rivierduinen."

Historische beelden van het aanleggen van de dijk, die nu bijna vanaf twee kanten elkaar raakt. 

POLYGOON STEM: "De opening wordt steeds kleiner."

TEUN: "De IJsselmeerdijk is nu wel veilig en dat willen we natuurlijk in de toekomst ook zo houden. En daarom moet die versterkt gaan worden. Die versterking van die dijk wilden we graag combineren met natuurontwikkeling. Wat we dan willen is dat op 120 meter uit de dijk, dus in het water, daar maken we een langsdam in en dat breekt de golven heel erg. En daarachter vullen we het op, maken we het ondieper met zand. En dat breekt nog meer die golven. En het hele mooie daarvan is dat als je dat dus verondiept, dan gaat er van alles groeien, en dan krijg je meer vogels, je krijgt meer vissen, meer waterplanten en dan heb je dus natuurontwikkeling en een dijkversterking gecombineerd."

DICK: "Dit is een samenwerking van de gemeenten Lelystad en Dronten en de provincie. Die eigenlijk gaan zeggen: 'Hoe gaan we dit gebied later inrichten om er een toeristische overstapplaats van te maken?'. Terwijl het waterschap vervolgens dan eigenlijk hier kijkt of ze het rivierduingebied ook nog terug kunnen inrichten. Betekent dat er vier overheden als bijvangst bij de veiligheid een recreatief gebied gaan laten ontstaan. Wat ook nog een ecologische waarde heeft. Dat kan niet meer kapot."

Beeldtitel: 
Deltaprogramma 2025 
Ruimte voor leven met water