'Mensen kunnen eigenlijk niet zonder water, vegetatie en groen’

Wethouder Martin Velten over het succesvolle Bornsche Maten-project

Op welke concrete manieren wordt er samengewerkt met (de thema's van) het Deltaprogramma?

‘In 2002 begonnen wij de Bornsche Maten te ontwikkelen voor woningbouw. Ons oog viel toen op een retentiegebied aan de rand van het dorp. Een retentiegebied is een gebied waar het water uit een rivier bij een dreigende overstroming tijdelijk kan worden geborgen. Dat veroorzaakte meteen problemen, omdat het waterschap Vechtstromen (toen Regge en Dinkel) aangaf dat hier niet gebouwd kon worden volgens de kaart van stedelijke ontwikkelingsmogelijkheden. Toch heeft adviseur Jan Kwakkel bij het waterschap ons ontzettend veel steun hierin gegeven. Hij voorzag dat, met goede waterhuishouding, woningbouw toch mogelijk moest zijn.’

‘Wij hebben als gemeente met het waterschap samengewerkt om de oude waterlopen, die op dat moment nauwelijks nog een functie hadden, weer in ere te herstellen. Wij werkten met wadi’s (groene beddingen die regenwater bergen en zuiveren, red.), waardoor we veel groen konden toevoegen. Naast die wadi’s waren er een flink aantal beken en vijvers. Deze vijvers moesten we soms uitbaggeren en de vegetatie die daaromheen stond, wilden we niet vernietigen. Daarom verplaatsten  we de planten, struiken, en zelfs boomstronken diep in de vijvers zelf, met kluit en al naar het Bornsche Beekpark, een groen park voor bewoners en bezoekers van de Bornsche Maten. Ook legden we waterpasserende verharding aan. Dit is een poreuze laag onder de klinkers in een straat die in mum van tijd het water kunnen wegtrekken.’

‘Nog een succesvol voorbeeld van brede samenwerking is een stukje industrieel erfgoed. Dat was bij een oud gemaal met twee enorme, volledig verwilderde en dichtgegroeide, waterbassins. We kochten het als gemeente aan en gaven het hele complex in bruikleen aan een stichting die zich hard maakte voor het erfgoed. Vervolgens hebben we samen met het waterschap Vechtstromen garant gestaan en subsidie vrij kunnen krijgen om dit te ontwikkelen. Het resultaat is een, een mooi stukje bebost gebied met twee bassins die nu weer gevuld zijn met water en bijbehorende flora en fauna. Er zijn inmiddels ijsvogeltjes, oeverzwaluwen en vissen gesignaleerd en het ziet er gewoon prachtig uit.’

Wat is de meerwaarde van deze maatregelen?

‘De manier van bouwen in de Bornsche Maten is heel duurzaam: we bouwen een woonwijk waarbij we groenvoorzieningen en biodiversiteit beschermen en stimuleren. Daarnaast beperken we wateroverlast en we zorgen voor goede wateropslag met een gunstig effect op de zoetwatervoorziening. Het is een soort paradepaardje voor het waterschap Vechtstromen geworden en zij nodigt regelmatig andere waterschappen uit het hele land uit. Dan staat men gewoon in het westen en in Zeeland versteld van hoe wij dat hier gedaan hebben.’

‘Als ik met werkbezoeken door de wijk loop en aan bewoners vraag hoe het wonen hier bevalt, hoor ik altijd enthousiaste verhalen. Mensen kunnen eigenlijk niet zonder water, vegetatie en groen. Dat is ook iets wat het Deltaprogramma nastreeft en het is ons heel goed gelukt in de Bornsche Maten. In plaats van extra voorzieningen zoals een supermarkt kozen we voor veel groen en hebben we een snelle fietsverbinding naar het centrum van Borne aangelegd. Op die manier houd je mensen betrokken bij de rest van de gemeente. Zij voelen zich ook echt inwoner van Borne en niet alleen van de Bornsche Maten.’

Wat zijn de grootste uitdagingen in die samenwerking?

‘Het is een kwestie van vertrouwen. Je moet een gemeenteraad en projectontwikkelaars meekrijgen, want het gaat om woningbouw die je ook nog betaalbaar wil houden. Ook doe je iets waar omwonenden een beetje schrikachtig tegenaan kijken, want ze kennen het niet. Het is belangrijk om aan bewustwording te werken en mensen tijdig mee te nemen in je kaders en ambities. Hun weerstand wordt vaak door angst gevoed, en die moet je zo vroeg mogelijk proberen weg te nemen.’

‘Een doel van het Deltaprogramma is ook om aan bewustwording te werken. Wij willen dat ook doen, van jongs af aan. Daarom bouwden we in de Bornsche Maten een nieuwe school, waar onderdeel van het speelterrein een grote wadi is. Hierin hebben we ook een pomp aangelegd, zodat kinderen bijvoorbeeld leren dat je grondwater op kunt pompen. Zo maak je iedereen er bewust van dat er meer is tussen hemel en aarde dan de supermarkt. Dat vind ik mooie ontwikkelingen.’ 

Welke tips geef je mee aan mensen die iets soortgelijks op willen zetten?

‘Ik omschrijf het in een mooie term: pak het integraal aan. Zoek elkaar vanaf het begin op. Maak niet de veelgemaakte fout om zelf een heel afgerond plan te maken, waar je vervolgens mee naar waterschap en gemeente gaat om de hand op te houden. Als je als bestuurder bijtijds samen met je ambtenaren naar provincie en waterschap afreist en hen vraagt om zelf mee te denken, dan is men daar ook enthousiast over.