Samenwerken voor een waterveilig en recreatief gebied

Rita Braam over hoe IJsseldelta Programma zorgt voor waterveiligheid en recreatie

Op welke concrete manieren wordt er samengewerkt met (de thema's van) het Deltaprogramma?

'Het belangrijkste thema van het gehele programma Ruimte voor de Rivier is waterveiligheid. Daar begon het programma ook mee en op dat gebied is veel samengewerkt. Een mooi voorbeeld van een samenwerking is het afgeronde deelproject Reevediep van het IJsseldelta Programma. Dit is een nieuwe waterverbinding tussen de IJssel en het Drontermeer. Met de komst van het Reevediep is een groot deel van de omgeving ten zuiden van Kampen veranderd. Een nieuwe waterverbinding betekende dat de randmeren als buffergebied voor het water dienen zodat bij extreem hoog water toch het water van de IJssel in het IJsselmeer kan stromen.'

'Dit betekende hogere waterstanden op het Drontermeer waardoor de Drontermeerdijk versterkt en verhoogd moest worden; uiteindelijk is de dijk met drie meter verhoogd. De verandering was echter niet alleen technisch van aard. Vanaf het begin is er gekozen om het Reevediep aantrekkelijk vorm te geven en is er gekozen voor een meanderend ontwerp. Dat maakt dat de omgeving bijzonder goed geschikt is geworden voor recreatie in de vorm van kanoën, varen, wandelen en fietsen. Verder is rondom het Reevediep bijna 400 hectare nieuwe natuur gerealiseerd. Dankzij de aanleg van nieuwe fiets-, wandel- en struinpaden en een vaargeul inclusief aanlegsteigers kunnen bewoners van de regio en toeristen daarvan genieten. Vanuit onze recreatieve agenda zijn de fietsvoorzieningen deels gefinancierd door coöperatie Gastvrije Randmeren.'

Projectmanager Oskar de Kuijer voegt toe: 'Het IJsseldelta Programma fase twee bestaat uit vier projecten: Reevesluis, Versterking Drontermeerdijk, N307 Roggebot-Kampen en Recreatieterreinen. Om deze projecten tijdig en goed te realiseren is er tussen de initiatiefnemers waterschap Zuiderzeeland, Rijkswaterstaat en provincies Flevoland en Overijssel intensief samengewerkt. Ook de andere beheerders waterschap WDOD, Staatsbosbeheer en gemeenten Kampen en Dronten zijn nauw betrokken. Het resultaat is dat op tijd en binnen budget de drie projecten Reevesluis, Versterking Drontermeerdijk en Recreatieterreinen zijn afgerond. Het project N307 Roggebot-Kampen is ook bijna gereed. Op 1 april 2023 is de nieuwe Roggebotbrug en de vaargeul onder de brug door in gebruik genomen en inmiddels rijdt het verkeer over de definitieve nieuwe weg over het Drontermeer en is de oude Roggebotsluis nagenoeg verwijderd. Later dit jaar in 2023 is ook dit laatste project gereed en daarmee wordt ook het programma als geheel afgerond en kunnen we tevreden terugkijken op het resultaat.'

'Het project Recreatieterreinen is in juni 2023 feestelijk opgeleverd. Voor de aanliggende kanovereniging in Kampen is de officiële wedstrijdbaan na veel jaren wachten op de verdieping nu in gebruik genomen. Voor de gasten van Gastvrije Randmeren zijn de openbare natuurhavens op het fluctuerende waterpeil aangepast. Met het uitkomend baggermateriaal is een recreatief talud aangelegd in natuurhaven ‘de Meerkoet’. Daarnaast opende Gastvrije Randmeren zomer 2023  een recreatief vaarknooppuntennetwerk tussen Kampen en Almere, waardoor de stad Kampen via het meanderende Reevediep veel beter en veiliger bereikbaarder is geworden vanaf de randmeren voor de kleine recreatievaart. Hiermee zijn twee belangrijke mijlpalen in het IJsseldelta Programma gerealiseerd.'

Wat is de meerwaarde van de projecten?

'Naast de waterveiligheid is de verbeterde recreatie dankzij de projecten van grote meerwaarde. Daarnaast is de leefbaarheid in het natuurgebied toegenomen dankzij aangelegde rietoevers. Hierdoor neemt ook de kwaliteit van het leefgebied voor beschermde rietvogels als de roerdomp en grote karekiet toe.'

'Verder vind ik de bouw van de Reevesluis een goed voorbeeld van een project waarin verschillende functies samenkomen. De sluis gaat dicht op het moment dat er hoogwater vanaf de IJssel via de nieuwe hoogwatergeul Reevediep afgevoerd. Daarnaast houdt het sluizencomplex ook het verschil in waterpeil in stand tussen de verschillende randmeren en het IJsselmeer. Op de sluis is bovendien een wandel- en fietsverbinding aangelegd, waardoor je als bewoner nu via de sluis van de zuidelijke Reevediepdijk op de Flevolandse Drontermeerdijk kunt komen. Hierdoor is er een nieuw fietsrondje ontstaan, dat al een paar seizoenen intensief wordt gebruikt door inwoners en bezoekers van de vakantieparken en onze natuurhavens. Aan de oostzijde van de sluis is tevens een kluunvoorziening (plek waar schaatsers over land oversteken, red.) over de Reevedam voor schaatsers gerealiseerd. En er is ook nog een oversteekmogelijkheid aan de westzijde van de sluis over het land voor kanoërs aangelegd. Door in de ontwerpfase goed te overleggen is dit met elkaar gelukt.'

Wat zijn de grootste hobbels die genomen moesten worden?

'Het was lange tijd onduidelijk of het Reevediep open zou gaan voor recreatie. Dat is voor het hele gebied een lange periode geweest van 2013 tot 2019. De toenmalige minister van Infrastructuur en Milieu stelde in 2013 een projectplan vast voor de aanleg van een hoogwatergeul. Met dit plan streefde de minister onder andere een doorgaande vaarroute te maken tussen de IJssel en het Drontermeer. Na een eerdere uitspraak van de Afdeling bestuursrechtspraak in november 2015 kon de vaarweg weliswaar worden aangelegd, maar mocht die niet op het Drontermeer worden aangesloten vanwege de bescherming van twee vogelsoorten. In 2017 stelde de minister een nieuw projectplan vast om de geplande doorgaande vaarweg naar het Drontermeer alsnog mogelijk te maken. In april 2019 mocht de verbinding met de randmeren open en is het natuurgebied volop tot ontwikkeling gekomen. Zo is er een nieuw fietspad aangelegd en een vaargeul voor recreatievaart tussen het Drontermeer en de IJssel.'

Welke tips geef je mee aan mensen die iets soortgelijks op willen zetten?

'Kijk uit dat een project niet alleen technisch wordt, maar denk integraal en zet je recreatiepartners in het zonnetje, het is mede hun toekomst. Natuurlijk is het belangrijk dat projecten met thema’s als waterveiligheid en ruimtelijke adaptatie doordacht zijn en het juiste plan van aanpak hebben, maar wees ook bereid om iets moois en duurzaams te creëren. Ik ben blij dat dit hier is gebeurd. Het begon met een meanderende vaargeul met een mooi landschappelijk ontwerp en een rietzone, een prachtige start. En bij de bouw en het ontwerp van de Reevesluis koos Rijkswaterstaat bijvoorbeeld voor duurzame maatregelen, zoals gerecycled beton, en het bedieningsgebouw is volledig circulair. Op die manier richt je een bepaalde regio niet alleen technisch goed in, maar de regio wordt ook mooier en duurzamer voor de bewoners en de natuur.'