Foto Winnaars Wilco de Zeeuw en Debbina van Vuuren van Boer in Natuur. Beeld: Valerie Kuypers.
Elk jaar wordt tijdens het Nationaal Deltacongres het Zonnetje uitgereikt: dé prijs voor inspirerende initiatieven. Congresdeelnemers konden, in het publiek en online, live hun stem uitbrengen op één van de drie genomineerden. De winnaar van het Zonnetje 2025 werd Boer in Natuur.
Als je echt de natuur een rol wil geven op je boerderij, kun je eigenlijk niet om de bodem biologie heen.
Dan wil je eigenlijk zoals in een bosbodem je grond hebben.
Dat betekent dus dat de aantallen schimmels veel hoger zijn en ook dat de soort schimmels anders zijn.
Ik ben Wilco de Zeeuw.
Ik ben in 2017 hier begonnen met het idee om in de praktijk uit te proberen of de combinatie tussen dierhouderij en voedselbossen werkt.
Het klimaat wordt grilliger, dus het wordt belangrijk om daar resistentie tegen op te bouwen.
We zijn hier in de Maashorst op boerderij Boer in Natuur.
Bij Boer in Natuur willen we laten zien dat voedselproductie en werken aan biodiversiteit prima samengaan.
Door het zonlicht maximaal te benutten en de bodem te herstellen.
Wij werken bijna lijnrecht tegenover wat ik vroeger geleerd heb.
Wij telen meer dan tachtig verschillende gewassen, proberen zoveel mogelijk de natuur te imiteren, gebruik te maken van de natuur.
En dan moet je met name denken aan dingen die je niet ziet.
Hier onder ons daar gebeurt het.
Bomen kunnen ons enorm helpen.
Door hun diepe beworteling kunnen zij bij veel meer mineralen waar éénjarigen niet bij kunnen.
Doordat ze een lang leven hebben hoeven ze niet elk jaar opnieuw te planten.
Er zit een soort stabiliteit in en dat geeft rust in het bodemleven.
De omstandigheden zijn daar zo dat schimmels daar kunnen floreren en ook uit kunnen breiden naar de grond eromheen.
Alsof dat allemaal nog niet genoeg is geven bomen en struiken schaduw.
Ze geven voer voor mijn dieren.
En ook is er heel veel voedsel voor mensen: bessen, noten, appels van allerlei soorten fruit, zaden, zelfs specerijen.
Wij doen hier wetenschappelijk onderzoek met behulp van Wageningen, met behulp van de HAS.
Vooral ook om naar buiten toe te laten zien wat er wel en wat er niet werkt.
Wij hebben sensoren in de grond zitten die laten zien wat er gebeurt met het vocht in een boomrij, naast de bomenrij en op grotere afstand en dat geeft best wel mooie effecten.
Door onze ontwikkeling naar een natuurinclusieve vorm van landbouw zagen we dit jaar eigenlijk voor het eerst een duidelijk effect met de droogtes die dit voorjaar toch best wel heftig waren, dat de grasgroei weliswaar stopte, maar dat het grasland groen bleef.
En ook op papier zien we dat we nu een ander type schimmels in de grond krijgen.
Schimmels die gaan samenwerken met de bomen door heel intensief in elkaar te groeien.
En ondanks dat ik niet bemest hebben deze planten niks tekort, omdat die schimmels daarvoor gaan zorgen.
Ook al zou ik het hier hartstikke goed doen, dan nog is het maar een hele kleine boerderij.
En wat wij willen is dat mensen dingen van wat wij doen hier kunnen kopiëren.
Wij zien dat het waterschap zich heel erg bezighoudt met water proberen vast te houden in de bestaande watergangen.
De sponswerking van zo'n ecosysteem dat verdient volgens mij nog veel meer aandacht.
Het is niet of voedsel of natuur.
Het gaat heel mooi samen, dus we moeten gaan onderzoeken wat wel werkt.
En dat proberen we hier uit en ik hoop dat heel veel boeren dat gaan doen.
Winnaar Wilco de Zeeuw: “Kom vooral in actie, ga wat doen.”
Innovatieve landbouw
Boer in Natuur is een proefterrein voor innovatieve landbouw, met extra aandacht voor natuurlijke bodemontwikkeling. Een gezonde bodem werkt als een buffer tegen wateroverlast én droogte. Heggen en bomen zorgen voor verkoeling en voedsel. Boer in Natuur laat zien hoe boeren zelf stappen kunnen zetten voor een klimaatbestendige toekomst.
Commissaris van de Koning in Noord-Brabant Ina Adema en Joris Bengevoord, dijkgraaf van Waterschap Brabantse Delta, reikten het Zonnetje 2025 uit aan Wilco de Zeeuw en Debbina van Vuuren van Boer in Natuur. “Kom vooral in actie, ga wat doen. Plant een boom. En eet biologisch: dat helpt echt”, zei De Zeeuw in zijn reactie. “Word niet somber. Kom in actie, drink goede wijn en ga dansen.”
De andere genomineerden
Meerlaagsveiligheid: In de gemeente Dordrecht werkt Ellen Kelder – samen met vele partners - al 25 jaar aan watervraagstukken. Sinds 2018 gebeurt dit volgens het principe ‘meerlaagsveiligheid’: naast het versterken van dijken ligt de focus onder meer op bewustwording en crisisbeheersing.
Mijn naam is Ellen Kelder.
Ik ben opgavemanager Groenblauwe Stad en daar zit onder andere klimaatadaptatie in...
en in klimaatadaptatie zit waterveiligheid...
en waterveiligheid is voor ons meerlaagsveiligheid.
Ik werk hier al 25 jaar, sinds 2000 en...
in 2005 kwam de orkaan Katrina in New Orleans...
Daarom waren de krantenkoppen echt:
“Dat kan in Nederland ook gebeuren en dan is Dordrecht echt het putje.”
En dat was voor ons echt de aanleiding om te starten met van:
“Wat betekent dat dan?”
En wat kunnen we eraan doen dat dat putje niet betekent...
dat we wegvagen.
We staan op de Staart in Zuidoost bij het Staartje een tijdelijk buurthuis, wat...
we mede financieren om sociale cohesie te verbeteren.
Dit hele gebied de Staart is als schuillocatie aangewezen.
Dat betekent dat mensen...
die binnen de dijk liggen en als daar een overstroming is,
of wordt verwacht eigenlijk, want dat weet je niet van tevoren,
dan kunnen ze hierheen om te schuilen.
Een paar jaar geleden is gebleken of in elk geval bekend gemaakt...
dat de Staart momenteel het hoogste gebied in Dordrecht is.
Dus wij zitten hier buitendijks...
dus dan zou je eigenlijk denken dat je bij overstroming in de gevarenzone zit,
maar omdat wij hoger liggen dan de rest van Dordrecht blijken we dus juist...
het toevluchtsoord te worden in geval van overstroming.
Dus ja, natuurlijk mooi om te weten dat we veilig zitten,
maar wat ook wel heel erg leuk is dat we ineens op de radar staan bij de gemeente.
Doordat we belangrijk zijn in geval van overstroming.
Ik bedoel, we hebben in het verleden vaak het gevoel gehad dat we er...
voor de gemeente maar een beetje bij hingen, dat we in het verdomhoekje zaten.
Maar nu dat wij ineens belangrijk zijn als toevluchtsoord...
merk je ook dat de gemeente veel meer aandacht besteedt aan ons als wijk.
En daar zijn we natuurlijk alleen maar hartstikke blij mee.
Bewustzijn creëren doen we vooral met de redders van Dordt.
Het is de groep zes die we uitnodigen en die trainen we.
En dat is vlotten bouwen...
en dat is leren wat een noodpakket is en wat daarvoor nodig is.
Maar nu willen we echt ook zorgen...
dat ze snappen dat het heel belangrijk is dat je weet wie er in de buurt woont.
En als er iemand is die gewoon hulpbehoevend is,
dat je daar aan denkt dat die ook gered gaat worden.
Dus daarom hebben we eigenlijk die shelters ook heel hard nodig.
Bodem voor de Buurt: In de buurt Tuindorp Oostzaan, het eerste tuindorp van Amsterdam, vormen hoge grondwaterstanden en bodemdaling een risico voor de leefbaarheid. In het project Bodem voor de Buurt zoekt de gemeente Amsterdam samen met bewoners, experts, Waternet en de woningcorporatie naar de beste oplossing.
We staan hier in het prachtige Tuindorp Oostzaan en Tuindorp Oostzaan is één van de eerste tuindorpen van Amsterdam en die bestaat ondertussen al honderd jaar.
En we staan hier vlakbij het pierenbadje en dat is een soort van de badkuip van Amsterdam.
En dat zegt eigenlijk heel veel over de constructie van Tuindorp.
Waar we tegenaan lopen is, de openbare ruimte en de leefomgeving gaat achteruit.
Dat zien we terug in woningen die verzakken.
Denk aan schimmel.
Maar denk ook aan barsten in woningen.
En dat zijn eigenlijk de problematieken waar we gezamenlijk met corporaties en gemeente en Rijk naar willen kijken.
En daar hebben we dus ook nu de Europese subsidie voor om dat te onderzoeken met elkaar, maar ook daadwerkelijk het uitvoeren.
Het grondwater is hier echt onacceptabel hoog.
Dat zit hier in de winter op veel plekken dertig centimeter onder het maaiveld.
De bomen en al het groen hebben hier last, die kunnen heel moeilijk wortelen hier.
Het betekent ook dat water woningen binnen kan dringen van onderaf of als het hard regent vanaf de straat. De stoeptegels liggen scheef.
Het gaat ten koste van je toegankelijkheid.
Het is een wijk met veel kwetsbare ouderen die kunnen niet goed die buitenruimte gebruiken.
We weten dat de gewone oplossingen in deze wijk eigenlijk niet werken.
En om überhaupt te komen tot oplossingen die hier wel gaan werken moeten we allereerst gaan leren denken vanuit de relatie tussen de ondergrond en de bovengrond.
In het samenspel tussen grondwater en het oppervlaktewater.
Het tweede belangrijke aspect is dat we moeten leren nadenken in de koppeling tussen de fysieke opgaven in deze wijk en de sociale opgaven die deze wijk heeft.
Het gaat erom dat wij niet een oplossing maken voor de wijk, maar met de wijk. We willen met de buurt uitvinden hoe we de wijk op een manier kunnen gebruiken die past bij de bewoners, maar ook past bij die hele lastige ondergrond die deze wijk nou eenmaal heeft.
Wat ik heel bijzonder vind aan dit project is dat het echt een ingewikkelde puzzel is met allemaal technische uitdagingen, maar ook met een fantastische kans om de sociale en de ecologische en de technische kant van zo’n probleem als eigenlijk de vernieuwing van zo’n plein aan elkaar te koppelen.
En dat vind ik ook echt een hele goede context voor Zoöp om aan bij te dragen.
Zoöp is een organisatievorm die elke organisatie kan aannemen en die de belangen van het leven in zijn algemeenheid deel maakt van de praktijk van je organisatie.
Je gaat werken met de belangen van al het leven.
Dit geldt voor mensen en voor niet-mensen.
Het idee dat we moeten werken in een scheiding dat is het idee wat geleid heeft tot de problemen waar we nu in zitten.
Dat we allemaal hetzelfde probleem hebben met het verminderde levensdragend vermogen van de planeet.
Dat is het begin van een Zoöp.
Ik denk dat het vooral belangrijk is dat we in Tuindorp Oostzaan naar elkaar omkijken.
Maar dat betekent niet alleen dat mensen naar elkaar omkijken, maar dus ook inderdaad naar onze huisdieren, maar ook dieren die in de natuur leven.
En hoe kunnen we waarborgen dat ze hun plekje ook kunnen behouden?
En misschien kunnen we ook kijken of er andere diersoorten zijn die hier juist hun plekje ook verdienen.
Bewoners die je normaliter niet aan tafel hebt die krijg je nu dus wel aan tafel en daardoor konden ze ook heel goed begrijpen waarom we iets wel doen en iets ook niet doen.
En ook om weerstand in die zin ook tegen te gaan helpt het enorm als je dus die bewoners hebt die ook het verhaal mee gaan vertellen.
En dat maakt het ook juist zo uniek dat je samen van onderop met elkaar iets moois kan neerzetten voor de toekomst.
En niet alleen voor morgen, maar juist over die vijftig, over honderd jaar, voor de toekomstige generaties.
En die combinatie van vertrouwen, van samenwerking en uniekheid qua onderwerpen, ja dat komt hier allemaal samen.
En dat is de reden waarom je op ons zou moeten stemmen.
