Panorama Gelderse Rivieren: 'Inspiratiebron om het rivierengebied verder te ontwikkelen'
Foto Foto van dijk, bebouwing en een nevengeul in het gebied de Rijswaard. Bron: Waterschap Rivierenland
Hoe kunnen we als provincie de ruimtelijke kwaliteit van het Gelderse rivierengebied bewaken of vergroten, ondanks de vele opgaven en de schaarse ruimte waarmee we te maken hebben? Het antwoord op deze vraag: Panorama Gelderse Rivieren. Dit is een visueel wenkend toekomstperspectief van hoe het rivierengebied er uit zou kunnen gaan zien; een mooi voorbeeld van de meerwaarde van een ontwerpende aanpak ”Het Panorama is een inspiratie voor iedereen die met ons werkt aan de integrale aanpak van de rivieren”, aldus Jacco Rodenburg, beleidsadviseur Integraal Riviermanagement.
Een bevaarbaar en aantrekkelijk Maas- en Rijngebied met voldoende zoetwater, robuuste natuur en waterveiligheid. Dat is het uiteindelijke doel van de samenwerking tussen regionale overheden en het Rijk binnen het Integraal Riviermanagement (IRM). Maar volgens Rodenburg is dat nog te abstract. Het Panorama schetst wat een abstracte opgave als klimaatverandering concreet kan betekenen voor de Gelderse rivieren. 'Mensen willen weten wat klimaatverandering betekent voor het gebied waar ze wonen of werken', legt Rodenburg uit. 'Daarom kijken we in het Panorama op gebiedsniveau naar kansen en knelpunten. Vooral met het oog op de ruimtelijke kwaliteit. Welke opgaven zijn er en hoe knopen we dit allemaal slim aan elkaar?'
'Mensen willen weten wat klimaatverandering betekent voor het gebied waar ze wonen of werken.'
Verbindende rol
In het Panorama brengt de provincie alles in beeld voor het Gelderse rivierengebied: van dijkversterkingen en Natura 2000-opgaven in de Rijntakken tot transities van de landbouw en verdroging. Het initiatief van de provincie Gelderland loopt vooruit op het traject van IRM, aangezien deze nog in de beleidsontwikkelfase zit. Na vaststelling van het Programma onder de Omgevingswet (POW) eind 2023 gaat IRM aan de slag met de nadere uitwerking van onder andere de in het POW opgenomen prioritaire gebieden. 'De uitvoering via de gebiedsuitwerking vindt uiteindelijk plaats in de regio. Als verbindende regionale speler hebben we invloed op hoe we die opgaven in de praktijk kunnen vormgeven.'
Kansen voor integrale aanpak
Een voorbeeld van hoe noodzakelijk het is om dit samen te doen is het herstel van een beek in de Rosandepolder. Rodenburg: 'In het Panorama hebben we gekeken naar hoe we de opgaven van bijvoorbeeld Rijkswaterstaat vanuit Kaderrichtlijn Water (KRW) kunnen verbinden met de provinciale natuuropgaven. Vanuit haar KRW-opgave werkt Rijkswaterstaat aan de waterkwaliteit van de laatste 400 meter van de beek tot de monding in de Nederrijn. De bovenloop van de beek is al eerder aangepakt. Het deel daartussen willen we als provincie ook graag meenemen om te komen tot optimaal herstel van het hele beeksysteem vanaf de stuwwal tot de Nederrijn. Daarvoor moet je met elkaar aan tafel om tot een samenhangend plan te komen.'
'We hebben onze wensen en mogelijkheden nu scherper in beeld en kunnen die goed onderbouwd inbrengen.'
Rodenburg noemt ook de uiterwaarden van de Maas bij St. Andries als interessante mogelijkheid voor een integrale benadering. 'We hebben daar te maken met verschillende initiatieven: de IRM pilot met plannen voor een gebiedsontwikkeling bij Alem met kansen voor het realiseren van waterstandsdaling en natuur in combinatie met zandwinning; de dijkversterking Lith-Bokhoven, de aanpak van piping in de dijkring Alem en bij de Dreumelse Overlaat natuurontwikkeling met een ecologische verbinding tussen Waal en Maas. Door met alle betrokken partijen om de tafel te gaan, kunnen we net die paar stappen extra zetten en ontstaat ook meerwaarde voor de verschillende projecten. Dat heeft geleid tot een voorstel voor de derde tranche PAGW.'
Decoratief beeld uit de Panorama Gelderse Rivieren. Bron: Provincie Gelderland
Aantrekkelijk en toekomstbestendig gebied
De rode draad in het Panorama is de ruimtelijke kwaliteit van het Gelderse rivierengebied. 'Daar zijn we als provincie verantwoordelijk voor', aldus Rodenburg. 'Het Panorama helpt ons in de gesprekken met onze overheidspartners en belanghebbenden over alle andere opgaven die er spelen. We hebben onze wensen en mogelijkheden nu scherper in beeld en kunnen die goed onderbouwd inbrengen. Natuurlijk vormt het Panorama geen blauwdruk. Dat zou niet passend zijn bij een integrale benadering. We nemen het mee in samenhang met alle andere opgaven om uiteindelijk met elkaar tot een haalbaar gebiedsplan te komen, waarin het aantrekkelijk wonen, werken en recreëren is en voorbereid op de toekomst.'
Inmiddels heeft provincie Noord-Brabant samen met regionale partners het panorama verbreed naar een Panorama Bedijkte Maas en er is een panorama voor de Noord-Limburgse Maasvallei.
