Nationaal Deltacongres in Haarlem: "Wat goed is voor water en bodem, is goed voor ons"

Hybride congres

Ruim duizend mensen treffen elkaar in hartje Haarlem: vertegenwoordigers van overheden, bedrijven, onderzoeksinstellingen en maatschappelijke organisaties. Daarnaast volgen nog zo’n 700 mensen de bijeenkomst online. ‘Versnellen, verbinden en verbouwen’ is het thema. In de dagen voor het Deltacongres is veel werk verzet in de Philharmonie, zo laat Grietje Evenwel zien in deze video. 

"We moeten versnellen om de opgaven van het Deltaprogramma te kunnen bijbenen", zegt deltacommissaris Peter Glas tijdens de plenaire opening. "We moeten alles uit de kast trekken. Dat kunnen wij, dat is de kracht van Nederland. De leidraad ‘water en bodem sturend’ gaat ons daarbij helpen."

Verbinden

Het dertiende Nationaal Deltacongres opent met een live vertolking van het lied ‘Het water komt’ door Raoul Michel en Sterre Weldring. Daarna heet dagvoorzitter Brecht van Hulten de aanwezigen welkom. Verbinden, dat is waar het om draait", zegt ze. "Verbinden van opgaven, en van mensen."

Dat blijkt ook uit het verhaal van Joost van Schie van boerderij De Eenzaamheid in Warmond. Hij vertelt over de transitie van zijn eeuwenoude familiebedrijf naar natuurinclusieve landbouw. "Wij verbinden landbouw met natuur – en we verbinden boer en buurt", zegt Van Schie. "En dat blijkt heel succesvol: voor de omgeving en de mensen, maar ook voor ons als bedrijf."

Dit speelt nú

"Het vertrouwen in de maakbaarheid van ons landschap is groot, maar nu haalt de geschiedenis ons in", stelt Mark Harbers, minister van Infrastructuur en Waterstaat, in zijn openingsspeech. "De extreem droge zomers van de laatste jaren en de overstromingen in Limburg zijn geen toevallige excessen. De dreiging van extremer weer neemt snel toe. Dat is geen toekomstscenario, dat is nú." 
Als we niets doen, zijn de gevolgen ontwrichtend – en dat gaan wij voelen, in onze kwetsbare delta, aldus de minister. 

"De tijd dat we land en water naar onze hand zetten, zoals onze voorouders deden, is voorbij. We voegen ons nu meer naar bodem en water. Wat goed is voor hen, is goed voor ons." Harbers benoemde het belang van het Deltaprogramma: "Het is een onmisbaar instrument voor het voortbestaan van ons land. Voor de waterveiligheid, en voor de zoetwatervoorraad. Een samenwerkingsprogramma, zoals werken aan water en land altijd is geweest in Nederland." 

Tegen een stootje kunnen

De stijging van de zeespiegel gaat sneller dan voorzien, benadrukt deltacommissaris Peter Glas, en het aanpassen aan weersextremen is acuut. "We hebben nog tijd om ons voor te bereiden, maar de tijd wordt wel steeds korter. Vandaar dat we samen moeten versnellen." En als we Nederland gaan verbouwen, dan moeten we het van meet af aan goed doen, merkt hij op. "De ingrepen van vandaag moeten tegen een stootje kunnen – en we moeten ze later nog kunnen aanpassen."

Glas noemt twee belangrijke aandachtspunten voor de komende tijd: de mogelijke bijdrage van de financiële sector, en de internationale dimensie: "Na de watersnood in Limburg en de recente droogte in Europa is het eens te meer duidelijk: de delta houdt niet op bij de grenzen van Nederland."

Problemen nu oplossen

Tijdens een paneldiscussie praten vier bestuurders van het Deltaprogramma over hoe ‘water en bodem sturend maken’ tot nu toe uitpakt en welke belemmeringen zij nog zien. Michèle Blom, Rijkswaterstaat: "Er zijn best heel veel mensen die begrijpen wat ‘water en bodem sturend maken’ betekent. Laten we die wisdom of the crowd gebruiken."

"Als we de problemen niet nu oplossen, dan verveelvoudigen ze in de toekomst. En dat kunnen we de komende generaties niet aandoen", zegt Rogier van der Sande, dijkgraaf van het Hoogheemraadschap van Rijnland en voorzitter van de Unie van Waterschappen. 
 

Schotten weghalen

Ani Zalinyan, wethouder van de gemeente Heemskerk, benadrukt het belang van integraal werken: "Haal de schotten weg tussen de afdelingen, denk buiten de kaders. Neem klimaatoverwegingen altijd mee. Het is niet óf, óf." Johan Osinga, directeur-generaal Regieorganisatie Realisatie Transitie Landelijk Gebied, pleit voor een omslag in onze manier van kijken naar het landschap. "We zijn gewend dat we alles kunnen maken, alles kunnen regelen", zegt hij. "Dat heeft Nederland heel veel gebracht. Maar daar kunnen we nu niet meer op rekenen." Hans Kuipers, gedeputeerde provincie Drenthe: "Mijn grootste zorg is dat water en bodem iets chagrijnigs worden. Dat hoeft helemaal niet, als we het maar samen doen. En als we ons richten op wat er wél kan."

De rol van verhalen

"Water en bodem zijn sturend, maar ook verhalen zijn sturend – voor ons denken, en misschien zelfs voor ons handelen." Dat is de stelling van Lotte Jensen, hoogleraar Nederlandse literatuur- en cultuurgeschiedenis aan de Radboud Universiteit in Nijmegen. "Het is belangrijk te herkennen hoe cultuur en geschiedenis mede bepalen hoe we nu met uitdagingen omgaan." 

Jensen noemt drie voorbeelden van cultuurelementen die bijdroegen – en nog steeds bijdragen – aan ons denken over de Watersnoodramp van 1953: beeldtaal met symbolen van kwetsbaarheid, zoals een kind in een wiegje; liefdadigheid en internationale solidariteit. "Dat zijn de motieven die ons saamhorigheid bieden, en daarmee kracht voor de toekomst."

Tijdens de plenaire bijeenkomst wordt ook de jaarlijkse prijs ‘het Zonnetje’ uitgereikt en gaat de Deltafilm 2022 in première. Econoom Sandra Phlippen vertelt tijdens de bijeenkomst hoe banken impact hebben op klimaatverandering in haar keynote-speech.