Zandige dijken met grasmat sterker dan verwacht

Om Dalfsen en Zwolle en het omliggende gebied ook in de toekomst te beschermen tegen overstromingen, worden de dijken langs de Overijsselse Vecht versterkt. Doordat deze Vechtdijken onder het gras op de Vechtdijken uit zandig materiaal bestaan en niet uit klei, liep Waterschap Drents Overijsselse Delta tegen een probleem aan. “Er was geen kennis over de sterkte van grasbekleding op zand. Daardoor zouden we volgens de huidige rekenregel de gehele grasmat moeten versterken, om de dijken weer aan de norm te laten voldoen”, vertelt projectmanager Philippe Schoonen.

Zandige dijken met een grasmat komen op een paar plekken in Nederland voor: langs de Maas, de Overijsselse Vecht en de IJssel. De meeste van deze primaire keringen vallen in het werkgebied van Waterschap Drents Overijsselse Delta. Schoonen: “Samen met andere partijen wilden we een nieuwe rekenregel maken voor zandige dijken mét een grasmat. Met de nieuwe rekenregel kunnen we onnodige dijkversterking en overlast voor de omgeving voorkomen én geld besparen.”

Klotsende golven nabootsen

Van december 2020 tot en met maart 2021 zijn op drie locaties op de Vechtdijk onderzoeken gedaan. Om tot een nieuwe rekenregel te komen, zijn twee proeven gedaan: een golfklapproef en een golfoverslagproef. “Met een stellage bootsten we golven na, die over en op de dijk klotsten”, legt Schoonen uit. “Als er hoogwater is, botsen de golven op het buitentalud bij de dijk. Dit kan ervoor zorgen dat de grasbekleding beschadigt. Met een golfklapproef kreeg de buitenkant van de dijk het flink te verduren. Vaste hoeveelheden water kletterden als golven tegen de dijk. We maten hoelang het duurde voor de grasmat kapot ging én of en wanneer het zand uit de dijk spoelde.”

Maar ook de binnenkant van de dijken werd beproefd. Schoonen: “Als bij hoogwater de golf over de top van de dijk heen gaat, heb je overslag. Als de overslag teveel wordt, gaat het uithollen vanaf de binnenkant en kun je een dijkdoorbraak krijgen. Met een golfoverslagproef keken we hoe de grasmat aan de landzijde van de dijk het hield. Het water stroomde daarbij in golven over de dijk heen.”

Minder hoge dijken

Inmiddels zijn de resultaten van de proeven bekend. En wat blijkt? De grasbekleding houdt zich goed wanneer er water over de dijk stroomt (golfoverslag). In meer dan de helft van de situaties is de grasmat niet kapot gegaan. Wel blijkt de grasmat op de zandige Vechtdijk niet goed bestand tegen golfklappen. De dijk blijkt alleen sterk genoeg te zijn om kleine golven tegen te houden. Een groot deel van de helling aan de rivierzijde van de dijk moet dus sterker worden om bij hoogwater en storm het gebied erachter te beschermen tegen overstromingen.

Toch is Schoonen erg tevreden met de resultaten. “Doordat de grasbekleding sterk blijft, wanneer er golven overheen stromen, zijn minder ophogingen nodig. Bij de Vechtdijken hoeft nu in plaats van 30 kilometer maar 11 kilometer opgehoogd te worden. We zijn nu bezig met het informeren van de omwonenden: de dijken hoeven voor de deur van een groot aantal bewoners dus niet hoger te worden en dat is goed nieuws voor deze mensen!” Ook qua kosten is dit een voordeel. “De proef kostte ons 2 miljoen euro, maar we besparen er ongeveer 50 miljoen euro mee. En dat is alleen nog maar voor dit project, laat staan als je de rekenregel toepast op andere dijken met een zandige ondergrond!”