Foto Luchtfoto van stadsdeel De Staart in Dordrecht. Bron: IABR
Het is 600 jaar geleden dat de Sint Elisabethsvloed plaatsvond. In de nacht van 18 op 19 november 1421 overspoelde de legendarische vloed het zuidwesten van Nederland, en vormde het Eiland van Dordrecht en de Biesbosch. 2021 is een herdenkingsjaar en daarom vinden in de hele regio activiteiten plaats. Met evenementen en communicatieactiviteiten – waaronder podcasts en een tv-serie op RTV Dordrecht - worden bewoners bewust gemaakt van het risico op een scenario waar ze liever niet aan denken: een nieuwe overstroming. De gemeente Dordrecht grijpt de herdenking aan om bewoners en stakeholders nauwer te betrekken bij het voorbereid zijn op een overstroming en door het concept meerlaagsveiligheid voor het eerst in de praktijk toe te passen.
Zelfredzaam Eiland
Het Eiland van Dordrecht is kwetsbaar in het geval van een overstroming, omdat een groot deel van de bewoners het Eiland niet op tijd kan verlaten. De gemeente heeft daarom met haar partners de ambitie om een Zelfredzaam Eiland te creëren. Dit is onderdeel van de Voorkeursstrategie Rijnmond-Drechtsteden. De gemeente wil ervoor zorgen dat bewoners veilig kunnen handelen bij een overstroming en dat voorzieningen zoals water en elektriciteit deels beschikbaar blijven. Ook stelt de gemeente samen met de Internationale Architectuur Biënnale Rotterdam een ruimtelijk kader op: een toekomstvisie op hoe onder andere ruimtelijke ordening en crisisbeheersing bijdragen aan waterveiligheid. In de toekomstvisie speelt het buitendijkse stadsdeel De Staart een belangrijke rol. Dit deel ligt hoger dan de rest van de stad en kan worden ontwikkeld als aantrekkelijk woon-werkgebied én tegelijkertijd als een grootschalige, zelfvoorzienende schuillocatie.
Whole-of-society
Gemeente Dordrecht legt in het proces veel nadruk op het betrekken van bewoners en stakeholders bij de creatie van een Zelfredzaam Eiland. Zo ontwikkelde de gemeente met ondersteuning van het Valuing Water Initiative een ‘whole-of-society’ strategie. Deze strategie heeft tot doel verschillende stakeholders en bewoners te verbinden aan de ambitie van een Zelfredzaam Eiland. Niet enkel als consumenten, maar ook als gezamenlijke producenten van waterveiligheid. Zo stimuleert de communicatiecampagne van ‘Klaar voor het water’ bewoners om een noodplan te maken in drie simpele stappen. Bewoners worden ook gevraagd om te denken aan mensen die extra hulp nodig hebben, zoals ouderen en mindervaliden.
Schuillocatie
Een toekomstvisie voor De Staart is vormgegeven in de tentoonstelling 'THE HIGH GROUND', met onder andere een enorme maquette van het Dordtse stadsdeel. In de zomer van 2021 konden bewoners, bedrijven, bestuurders en andere stakeholders zien hoe De Staart als schuillocatie een belangrijke rol kan spelen bij het Zelfredzaam Eiland. En hoe er tegelijk kansen ontstaan voor een duurzame ontwikkeling van een aantrekkelijk woon- en werkgebied. Met nieuwe woonvormen, waterveilige voorzieningen, vernieuwende werkconcepten en een getijdennatuurpark aan de rivier. Alles in harmonie met de natuur en met nieuwe verbindingen voor langzaam verkeer die tevens kunnen dienen als vluchtroutes.
Groene Cirkels methodiek
De komende periode organiseert de gemeente bijeenkomsten met betrokkenen die belang hebben bij de toekomst van De Staart. Voor deze bijeenkomsten werkt de gemeente met de Groene Cirkels methodiek van de Provincie Zuid-Holland, die ondersteuning biedt bij het proces. De methode start met het formuleren van een gezamenlijke droom voor het gebied: het toekomstbeeld. Daarin worden kennis, wensen en belangen verwerkt van de partijen in de cirkel, zoals bedrijven, bewoners en publieke en maatschappelijke organisaties. Het beeld wordt vervolgens door de partijen in de cirkel gezamenlijk vertaald naar projecten, die helpen om die droom te realiseren. Daarnaast wordt bepaald welke partijen baat hebben bij realisatie hiervan. Voor die partijen is het namelijk interessant om te investeren in de projecten. Niet alle mogelijke projecten zijn echter direct uit te voeren. Daarom begint de gemeente met de makkelijke projecten om snel een stap te zetten naar een aantrekkelijke en gezonde wijk. Als de eerste projecten, zoals vergroening bij groot onderhoud, succesvol zijn, dan geeft dat positieve energie om volgende projecten aan te pakken.
Redesigning Deltas
De manier waarop Dordrecht werkt aan waterveiligheid is vooruitstrevend, waarbij het niet alleen gaat om het beperken van de gevolgen van overstromingen. Ook de inrichting van de stad en het landschap eromheen is van wezenlijk belang. De aanpak biedt mogelijkheden om tegelijkertijd andere opgaven van een groeiende stad te verbinden aan de waterveiligheidsopgave, zoals woningbouw en positieve gezondheid. Een volwaardige uitwerking van de visie voor De Staart staat op de planning van de herijkte voorkeursstrategie Rijnmond-Drechtsteden. Het Deltaprogramma levert onder andere een financiële bijdrage. De uitwerking vindt plaats in het traject Redesigning Deltas, een kennisprogramma van de TU Delft in samenwerking met Deltares, Convergence, Erasmus Universiteit, Wageningen University & Research en PBL. Het programma richt zich op de inzet van ontwerp en ontwerpend onderzoek voor een duurzame en veilige inrichting van Nederland. Redesigning Deltas is gestart met een 1-jarig project waarin de vraagstukken worden geïdentificeerd voor het daarop volgende meerjarig kennisprogramma.
