Alleen samen kunnen we Nederland waterveilig en klimaatbestendig inrichten. En iedereen moet nú aan de bak, over de grenzen heen van de eigen organisatie heen. Van Rijk, provincies, gemeenten en waterschappen tot bedrijven, organisaties en burgers. Dat is de voornaamste boodschap van het twaalfde Nationaal Deltacongres op 11 november 2021 in Maastricht. Volgens deltacommissaris Peter Glas heeft de watersnood in Zuid-Limburg in juli 2021 de gevolgen van klimaatverandering op indringende wijze op de agenda gezet. “Het gaat sneller dan we eerder aannamen; er moet een flinke tand bij.”
Het Deltacongres trekt een scala aan belangstellenden van overheden, bedrijven, onderzoeksinstituten en maatschappelijke organisaties. De bijeenkomst is hybride van opzet, met ruim 400 deelnemers ter plaatse en zo’n 1.300 online. De sfeer in MECC Maastricht is ontspannen: na bijna twee jaar met voornamelijk digitale bijeenkomsten, zijn de waterprofessionals erg blij elkaar weer fysiek te kunnen ontmoeten. Dat doen ze tijdens de plenaire opening en de deelsessies, maar ook op het ontmoetingsplein, tijdens de koffie, lunch, speeddates en borrel. Voordat het Deltacongres van start kon, is er achter de schermen veel werk verzet in het MECC. In deze video geeft Grietje Evenwel een inkijkje.
Grietje: We staan hier bij het MECC. Morgen is het Nationaal Deltacongres en op dit moment wordt er heel erg hard gewerkt en gebouwd om morgen alles helemaal klaar te krijgen. Loop maar mee. Dit is dan het ontvangst. met de rode loper, of in dit geval de oranje loper. Morgen gaat het plastic er af en dan is dit de weg die ons leidt naar de zuidhal. In verband met corona en voor de veiligheid zetten we in de algemene ruimte natuurlijk een mondkapje op.
Maxime: Ik ben heel blij dat de bezoekers gaan komen. dat we toch 550 bezoekers gaan ontvangen. mogen ontvangen en we hebben natuurlijk ook nog een hele grote groep thuis zitten en dat maakt het morgen ook zo leuk dat we hier dat hybride stukje hebben. Dat is natuurlijk helemaal van deze tijd. Ja, we zijn gewoon blij dat er weer mensen in het gebouw zijn. Dat mensen samenkomen hier. Dat ze gaan netwerken, dat ze elkaar weer zien. Dat ze eigenlijk informatie met elkaar gaan delen. Dat is het belangrijkste.
Grietje: En dit is de algemene ontmoetingsruimte. Waar je natuurlijk met elkaar in gesprek kan gaan. Nieuwe mensen kan ontmoeten. Oude bekende weer kunt terug zien. Hier zal ook geborreld worde. Geluncht worden.
Hier achter mij is de plek waar de speeddates zullen plaatsvinden. Daar is de studio. Vanwaaruit ik de hele dag te zien ben. En als we dan die kant oplopen, daar is de zaal voor het plenaire gedeelte.
Dit is dan dus de plenaire zaal. Zoals je ziet een grote zaal. Flink veel plek om op anderhalve meter bij elkaar samen te zijn. Daar is het podium. Daar gaan we nog niet teveel van laten zien. Die bewaren we voor straks. Waar de paneldiscussies zullen plaatsvinden en de speeches gehouden zullen worden. En nog veel meer. En we kunnen stiekem alvast even een heel klein kijkje nemen in de regiekamer.
Hink Jan: Ja, ik ben Hink Jan Apotheker en ik ben al een paar jaar betrokken bij het Deltacongres. Officieel heet dat Showregisseur. Ik ben een beetje de schakel tussen de inhoud en de techniek. Dus dat wat we als inhoud bedacht hebben, dat dat ook in de praktijk goed uitpakt. En dat het klopt met alle techniek die hier aanwezig is.
Het is en blijft techniek. En techniek is altijd spannend. Want ook je waterkoker thuis kan kapot gaan. Maar het kan ook techniek met licht, geluid met beeld. Er kan wat gebeuren. Dus wat we altijd proberen te doen is… De voorbereiding van zo’n klus is altijd tachtig procent van het evenement. De uitvoering is altijd volg de lijntjes en kleur de plaatjes. Maar het blijft een beetje spannend. Dus we proberen ook de risico’s een beetje uit te sluiten zodat alles goed verloopt.
Grietje: En dit is dus de zaal naast de plenaire zaal. En hier vindt één van de parallelsessies plaats. De parallelsessies die kunt u thuis natuurlijk ook gewoon volgen.
Corrie: Het is inderdaad flink schakelen om het congres allemaal voor elkaar te krijgen. Alles grijpt in elkaar en als coördinator moet je ervoor zorgen dat alle linkjes met elkaar verbonden worden.Het was ook wel spannend natuurlijk met alles wat er nu ook weer rondom corona speelt. Dat heeft ons als organisatie best wel wat hoofdbrekens gekost. Maar we zijn hier nu. En we zijn druk bezig met de opbouw en het belooft weer erg mooi te worden. Wanneer is het geslaagd? Als de mensen die hier in het MECC aanwezig zijn en die thuis online het congres volgen, dusdanig enthousiast zijn dat ze volgend jaar ook weer naar het Deltacongres komen.
Grietje: Hopelijk geeft dit een beetje een beeld bij wat er allemaal komt kijken bij het organiseren van zo’n congres. En heb je nu thuis ook een beeld gekregen van waar we vandaag nu eigenlijk zijn. Dan rest ons nu niks anders dan er samen een hele mooie dag van te maken!
De plenaire opening, de deelsessies en een aantal vertoonde video’s zijn te bekijken via deze playlist.
Zorg ervoor dat water en bodem sturend zijn
Na een muzikale start van Frans Pollux en Emil Szarkowicz, met het lied ‘Nao de Maas toe’, opent dagvoorzitter Brecht van Hulten het congres met de centrale boodschap van het Deltaprogramma 2022 dat op Prinsjesdag is aangeboden door de deltacommissaris: “We staan gesteld voor ongekende opgaven. We moeten een miljoen huizen bouwen, overschakelen naar natuurlijke hulpbronnen en zorgdragen voor onze biodiversiteit. Water speelt daarbij een cruciale rol.” Die notie vormt een rode draad tijdens de dag. Deltacommissaris Peter Glas benadrukt dit in zijn openingsgesprek: “Bij alle opgaven waarvoor we in Nederland gesteld staan is water het verbindende element. Zorg ervoor dat het water en ook de bodem sturend zijn en iedere schop in de grond klimaatbestendig is.” Hij legt uit hoe het Deltaprogramma daarop inspeelt: “Het Deltaprogramma staat voor nadenken over de toekomst, maar het is ook hands-on. Het is uitvoering. Met alle partijen samen zijn we aan het tekenen en rekenen om Nederland opnieuw op de kaart te zetten. Daarbij moeten we flexibel zijn, en water actief verbinden met die andere transities. Help elkaar daarbij.”
Integrale benadering
“Er is veel werk aan de winkel”, zegt Barbara Visser, demissionair minister van Infrastructuur en Waterstaat. “We moeten water en bodem als sturend principe werkelijk gaan implementeren, in de ruimtelijke ordening, maar ook heel praktisch rond huis en tuin.” Als voorbeeld noemt ze het NK Tegelwippen, dat dit jaar een groot succes was, met 1,5 miljoen tegels die zijn vervangen door groen.
Ze is blij met de propositie die de gezamenlijke partijen in Limburg haar vorige week hebben aangeboden voor het klimaatrobuust maken van de watersystemen in Limburg. “Die heeft een duidelijke boodschap: maak de herbouw toekomstbestendig; versnel en intensiveer het proces daarvoor; en benader het integraal.”
De minister onderstreept het belang van het Deltaprogramma dat volgens haar de leidraad is bij alle uitdagingen die op ons pad liggen. "Het Deltaprogramma is het symbool van Nederlandse samenwerking, van een integrale aanpak van opgaven die steeds kolossaler worden. Voor ons is dit heel gewoon, maar mondiaal gezien is het heel bijzonder.”
Ook wijst de minister op de urgentie. “De Nederlandse delta krijgt het steeds zwaarder voor de kiezen. Het zesde rapport van het IPCC en het Klimaatsignaal'21 van het KNMI zijn daar kraakhelder over. Er is meer onzekerheid en daar moeten we in onze voorbereiding op de toekomst rekening mee houden.”
Veerkracht
Patrick van der Broeck, dijkgraaf van het Waterschap Limburg, benadrukt dat de impact van de Limburgse watersnood in 2021 nog altijd groot is. “Limburgers hebben last van posttraumatisch stresssyndroom”, zegt hij. “De totale schade is geschat op 1,8 miljard euro. Er is nog zoveel werk te doen. Je moet ook maar de aannemers hebben die het gaan doen.” Hij roemt de veerkracht van de bewoners en de ondernemers “die het toch maar doen”. Deltacommissaris Peter Glas: “Het verbeteren van de waterveiligheid is een project voor héél Nederland, te beginnen in Limburg.”
Uitstijgen boven individuele belangen
Tijdens de paneldiscussie onderstreept Kirsten Schuijt, directeur van het Wereld Natuur Fonds, nog eens de noodzaak van integraliteit. “De urgentie is zo groot: we moeten natuur echt zien als integraal deel van de oplossing.” Daarbij is er behoefte aan meer sturing, vindt ze. Niet per se vanuit Den Haag, maar bijvoorbeeld ook vanuit provincies en gemeenten. “We moeten meer uitstijgen boven individuele belangen.” Ook Gijs van den Boomen, landschapsarchitect en stedenbouwkundige, roept de overheid op regie te nemen: “breng de kennis van verschillende partijen bij elkaar.”
Willem Voncken van het Nederlands Agrarisch Jongeren Kontakt (NAJK) onderstreept het belang van samenwerken aan oplossingen. “De landbouwer is vaak de partij die moet inleveren”, zegt hij in een discussie over innovatie en aanpassing. “Dat hoeft geen probleem te zijn. Veel boeren zijn innovatief genoeg. Neem ze mee als oplossing, niet als probleem: dan zijn ze heel welwillend.”
We moeten uit onze kokers komen, zo vat Desirée Uitzetter, directeur Gebiedsontwikkeling bij BPD, de discussie samen. “Breng in kaart wie waar gaat investeren de komende jaren en zoek combinaties. Kijk hoe het wél kan.”
Davina Michelle
Het plenaire programma eindigt met een indrukwekkende video van een optreden van zangeres Davina Michelle op het Eurovisie Songfestival 2021. Ze zingt het nummer ‘The Power of Water’.
“Prima hybride congres! De ramp in Limburg heeft gelukkig velen aan het denken gezet” - Deelnemer via de chat
*Opzwepende muziek speelt*
Beeldtekst: Nationaal Deltacongres 2021.
We zien mensen arriveren en netwerken op het Deltacongres.
Brecht van Hulten – Dagvoorzitter:
Hartelijk welkom allemaal hier in de zaal, op het twaalfde Deltacongres. En natuurlijk alle mensen thuis, 1500 deelnemers die hebben ingelogd op de computer om het Deltacongres te volgen. Fijn dat jullie er allemaal zijn.
Lia Roefs – Gedeputeerde Provincie Limburg:
Het is ontzettend prettig om vandaag hier op het Deltacongres te zijn in Limburg. Iedereen die hier is, die wil ook met ons meedenken van: hoe moet dit nou verder, waar moetenwe aan denken en hoe gaan we dat doen? En wij zijn dus ook heel erg op zoek naar expertise, naar ervaring van mensen die ons mee kunnen helpen in onze hele grote opgave.
Peter Glas – Deltacommissaris:
Het Deltaprogramma is natuurlijk nadenken over de toekomst, over deltabeslissingen, maar het is ook 'hands-on', het is uitvoering. Het is ongelooflijk belangrijk dat we dat met elkaar oppakken. Iedere schop in de grond is letterlijk. Alles wat we nu doen, waar we nu in investeren, moet je eigenlijk met het oog op de toekomst doen. Die is onzeker, dus doe het klimaatbestendig, dan voorkom je schade.
Barbara Visser – Minister van Infrastructuur en Waterstaat:
Het woord polderen, het met elkaar eruit proberen te komen, zit in onze genen. Dat is ook de manier waarop wij met elkaar tot consensus komen. En degenen die het hebben uitgevonden die zitten eigenlijk vandaag ook in de zaal. De meerwaarde van deze groep mensen die vandaag bij elkaar is, is dat zij altijd in staat zijn geweest, in het verleden maar ook vandaag, maar ik denk ook morgen en in de toekomst, een oplossing te verzinnen. We hebben een hele grote opgave maar we zijn altijd in staat om eigenlijk al die belangen die we hebben bij elkaar te brengen en toch tot een oplossing te komen. En daar kijkt het buitenland met grote jaloezie naar.
*Opzwepende muziek zwelt aan*
Beeldtekst: Online Studio Grietje Evenwel:
We zien sfeerbeelden van het Deltacongres.
Desirée Uitzetter – Directeur Gebiedsontwikkeling BPD:
Vanuit NEPROM hebben we een programma Klimaatadaptief- en Natuurinclusief Bouwen opgestart. Met ministeries, met alle bouwpartners, met de gemeentes in Nederland, om echt te kijken vanuit projecten van: hoe kun je veel meer die natuur ook meenemen, en het klimaat?
Gijs van den Boomen – Landschapsarchitect en Stedenbouwkundige:
Onze ruimte is hetgene wat ons bindt, waarmee we het moeten doen. Laten we ook zorgen dat we de besluiten die we in de komende tijd moeten nemen, 'geen spade meer de grond in, zonder dat die klimaatadaptief is', dat we in beeld kunnen brengen wat dat betekent.
Willem Voncken – Akkerbouwer Trintelen:
Voor mij zit eigenlijk de kans in, laten we zeggen, het probleem van de burger, de omwonenden, mensen in mijn omgeving, die wateroverlast kunnen ervaren, waar ik juist voor hun dat probleem kan oplossen door dat water op te vangen op mijn akkers.
Patrick van den Broeck – Dijkgraaf Waterschap Limburg.
Wij praten over systeemwerkingen en over modellen en dat soort toestanden. Uiteindelijk werken we gewoon voor mensen.
Annemette Scheltema – Beleidsmaker Klimaatadaptatie IenW:
Als je een toekomstbestendige wijk moet bouwen, gaat het echt om de samenwerking. Het was zo mooi om te zien, in eigenlijk de sessies die we hebben gehad, dat je letterlijk en figuurlijk bij elkaar aan tafel zit. Ik vond het echt fantastisch dat de bestuurders van gemeente, ministerie, maar ook hele andere partijen, private en publieke partijen, aan tafel zitten. En ik denk echt dat het samen moet gebeuren.
Peter Glas – Deltacommissaris:
Er kan maar één winnaar zijn en dat is de Hedwige-Prosperpolder.
*Applaus*
*Opzwepende muziek speelt*
Peter Glas – Deltacommissaris:
Ik snap de vraag: wat is het allerbelangrijkste? Nee, ik zeg: het is en, en, en. Én veilig én voldoende én klimaatadaptief.
*Frans Pollux en Emil Szarkowicz spelen ‘Nao de Maas Toe’ van Frans Pollux.*
Logo Deltacommissaris verschijnt in beeld.
Beeldtekst: Nationaal Deltacongres 2021.
