Foto In het innovatieproject Gras op Zand onderzoekt Waterschap Drents Overijsselse Delta samen met andere partijen hoe sterk de grasmat op zanddijken is. Dan doen ze met proeven op de dijk. Bron: Waterschap Drents Overijsselse Delta

Binnen het Deltaplan Waterveiligheid staat het Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP) voor de grote opgave om tot en met 2050 ongeveer 1.500 kilometer dijk en 500 sluizen en gemalen te verbeteren. Kennis- en innovatieprojecten zijn van groot belang om deze opgave op tijd, binnen budget en passend in de omgeving uit te voeren. Het project De Innovatieversneller, getrokken door Waterschap Rivierenland, helpt daarbij. Meindert Van (Deltares) en Dirk van Schie (Waterschap Rivierenland) vertellen hier meer over.

‘Innoveren is ontzettend belangrijk voor het Hoogwaterbeschermingsprogramma’, vertelt Meindert Van, expertise manager dijktechnologie bij Deltares en aangesloten bij De Innovatieversneller als inhoudelijk technische autoriteit. ‘Door het toepassen van nieuwe kennis en innovatie en door te leren van gerealiseerde projecten is het mogelijk om dijkversterkingen steeds slimmer te realiseren. Dat wil zeggen meer veiligheid per euro, meer tempo en een betere inpassing.’

Van ontwikkeling naar toepassing

In de eerste programmaperiode (2014-2020) investeerde het HWBP in de ontwikkeling van kennis en innovaties, zoals in de verschillende projectoverstijgende verkenningen (POV’s) voor onder meer piping, macrostabiliteit, voorlanden, gebiedseigen grond en kabels en leidingen.  Dit leverde onder meer een veiligheidsraamwerk voor kabels en leidingen op. 

‘De Innovatieversneller is eigenlijk een fris vervolg op de verschillende POV’s, waarbij de focus is verschoven naar de implementatie van nieuwe kennis en innovaties’, vertelt Dirk van Schie, projectsecretaris van De Innovatieversneller. ‘Bij de opstart van De Innovatieversneller hebben we geprobeerd om de meerwaarde en goede samenwerking van de POV’s zoveel mogelijk vast te houden. Tegelijk willen we meer aansluiten op de versterkingsprojecten in het HWBP, door afstemming met de projecten die in planfase zitten, overleg met technische managers en de begeleidingsteams vanuit het HWBP.’ 

Projectsupport

Dat aansluiten bij projecten blijkt onder meer uit een succesvolle praktijktoepassing van De Innovatieversneller bij de dijkversterking van de IJsseldijk langs het Apeldoorns Kanaal. Waterschap Vallei en Veluwe wilde weten hoe het veiligheidsraamwerk van de POV Kabels en Leidingen toegepast kon worden bij de gasleidingkruising in de IJsseldijk. In opdracht van De Innovatieversneller maakte Deltares een analyse van eerder opgedane kennis en onderzoek, zoals de dijkversterking Gorinchem-Waardenburg, waar het Waterschap Rivierenland voor dezelfde uitdaging stond.

Smeerolie voor kennismotor

Dit praktijkvoorbeeld geeft goed weer hoe De Innovatieversneller werkt. Het project is onderdeel van de kennismotor uit de Kennis- en Innovatieagenda, waarbinnen innovaties in eerste instantie in innovatieprojecten worden ontwikkeld. Daarna worden ze, waar het kan, in en parallel aan uitvoeringsprojecten doorontwikkeld. Van: ‘We zitten eigenlijk aan de voorkant, het midden en de achterkant bij de innovaties. Aan de voorkant kijken we naar kennis en innovaties die al beschikbaar zijn. We geven daar een overzicht van. Tijdens de gesprekken met de waterschappen die innovaties willen uitvoeren, helpen we hen met actuele kennis over innovaties. En aan het eind zorgen we ervoor dat de informatie ook beschikbaar komt voor andere projecten. We zijn een soort smeerolie voor de kennismotor. De ontwikkelingen vinden in projecten plaats en wij zorgen ervoor dat de kennis beschikbaar komt en andere projecten daar op voort kunnen bouwen.’

De innovatieversneller
In het innovatieproject Gras op Zand onderzoekt Waterschap Drents Overijsselse Delta samen met andere partijen hoe sterk de grasmat op zanddijken is. Dan doen ze met proeven op de dijk. Bron: Waterschap Drents Overijsselse Delta

Die kennis wordt onder meer ter beschikking gesteld door een nieuwe Wiki die in september 2021 wordt gelanceerd. In de Wiki wordt alle informatie over innovaties digitaal beschikbaar gemaakt. ‘Projecten hebben geen behoefte aan een overvolle bibliotheek’, legt Van uit. ‘Maar wél aan een plek waar je relevante stukken gemakkelijk en gestructureerd kan vinden. Als een waterschap kennis wil toepassen, kun je vinden wat de actuele stand is, welke kwaliteitsborging heeft plaatsgevonden en hoe je er mee aan de slag kunt. Daar is veel behoefte aan.’ Daarnaast is er vanuit het HWBP een vangnet om de risico’s voor een project te kunnen ondervangen. Als een innovatie ondanks alles toch niet blijkt te voldoen, kan de dijk na een beoordeling met subsidie aangepast worden.

Samen innoveren

De in 2020 gestarte aanpak Samen Innoveren van HWBP komt ook binnen de Innovatieversneller goed tot uiting. Van: ‘Ik zit al 30 jaar bij Deltares. Ik zie dat waterschappen en Rijkswaterstaat op het gebied van innoveren steeds meer met elkaar op trekken. Er heerst een waar alliantiegevoel. Het programma is intens groot en er is een enorme baat bij innovaties. Steeds meer mensen zien in dat als je innovaties door durft te voeren, je ook écht grote stappen zet.’ Van Schie vult aan: “Als waterschappen erover nadenken om te innoveren, kunnen ze contact met ons op nemen. Dan kijken we samen welke innovaties beschikbaar zijn en helpen we bij eventuele problemen. We pakken het dan samen aan.’ 

Dijken én kunstwerken

Naast dijken worden er binnen het HWBP ook kunstwerken versterkt. Op het programma staan 450 kunstwerken. Mogelijk worden dit er 500. Het is een uitdaging om dit binnen 30 jaar op te leveren. Daarom start Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier samen met andere waterschappen en Rijkswaterstaat het project Samenwerken aan Kunstwerken. Zo kunnen straks ook de kunstwerken worden meegenomen in De Innovatieversneller en later in de digitale Wiki.