Foto Beeld van werkzaamheden in Rijnmond-Drechtsteden.
Toenemende verstedelijking vraagt om steeds meer investeringen in de onbeschermde, buitendijkse gebieden en op en rondom de dijken in de regio Rijnmond-Drechtsteden. Maar de zeespiegelstijging vormt een risico voor de toekomstbestendigheid van deze investeringen. Namens het Deltaprogramma Rijnmond-Drechtsteden heeft waterschap Hollandse Delta onderzoek laten doen naar de risico’s van investeringen in de buitendijkse gebieden en om tot handvatten voor no-regret investeringen te komen.
Om de risico’s van de zeespiegelstijging in een vroeg stadium zichtbaar te maken en gepaste investeringen te doen, ontwikkelde waterschap Hollandse Delta in samenwerking met Sweco, de gemeenten Dordrecht en Rotterdam, Rijkswaterstaat en Havenbedrijf Rotterdam een laagdrempelige Excel-tool, de no-regret quick-scan tool. Met deze tool kunnen gemeenten en andere overheden in gesprek met bijvoorbeeld ontwikkelaars en waterschappen over een gebiedsgerichte aanpak. Daarnaast helpt het met het afwegen van waterveiligheidsrisico’s bij vergunningsaanvragen en de ruimtelijke ordening van gebieden.
Onzekerheid rondom zeespiegelstijging
Klimaatverandering is onzeker en daarmee ook de zeespiegelstijging. Er is een bandbreedte aan prognoses over hoeveel stijging van de zeespiegel we de komende decennia kunnen verwachten. De deltascenario’s uit 2014 worden veel gebruikt in Nederland en geven bijvoorbeeld een zeespiegelstijging in 2100 van 40 cm tot maximaal 1 meter. Het meest recente IPCC-werkgroep 1 rapport van augustus 2021 gaat hier ook vanuit, maar merkt op dat een stijging van 2m in 2100 en 5 m in 2150 niet valt uit te sluiten, gezien de grote onzekerheden in opwarming en gedrag van het landijs van Antarctica.
De tool in de praktijk
Hoe de tool in de praktijk helpt, blijkt uit een analyse van het bouwproject op het Mercon Kloos-terrein (een voormalige staalfabriek) in de gemeente Alblasserdam. Daar wordt momenteel buitendijks een nieuwe woonwijk met 275 woningen gebouwd.
Allereerst vraagt de tool om basisinformatie in te vullen, zoals de levensduur van het bouwobject. De tool verwijst naar een kaart waar de gebruiker de ingeschatte mate van zeespiegelstijging kan aflezen tijdens die levensduur van de investering op de specifieke locatie. Op basis van prognoses van zeespiegelstijging en de huidige maaiveldhoogte tijdens de levensduur is een inschatting gemaakt. In het geval van het Mercon Kloos-terrein wordt met de tool aan het begin van het project duidelijk dat het projectgebied tussen 0,4 en 1 meter onder water kan komen te staan.
Daarna kunnen gebruikers van de tool aangeven welke risicobeperkende maatregelen zij in hun plannen nemen en wat het effect hiervan is. De tool geeft mogelijkheden, zoals het ophogen van de locatie, alternatieve bouwwijzen en kleinere ingrepen zoals het op hoogte plaatsen van stopcontacten of het gebruik van vloedschotten. Na een uitgebreide studie door gemeente, ontwikkelaar en Waterschap Rivierenland (WSRL) is besloten het gebied op te hogen, in de onderste laag van een aantal villa’s zijn geen verblijfsfuncties toegestaan. Wanneer deze maatregelen ingevuld worden in de tool kan men zien dat de kans op overstromen en uitval afneemt.
De tool maakt het tot slot voor gebruikers eenvoudig om op basis van de risicoanalyse vroegtijdig het gesprek met experts aan te gaan om te bepalen of de locatie geschikt is voor investeringen. De tool geeft inzicht in de kans op een vergroot overstromingsrisico door zeespiegelstijging, het helpt gemeenten, waterschappen en investeerders in het maken van afwegingen over investeren en het nemen van maatregelen. Hiermee kan de tool een bijdrage leveren aan gebiedsontwikkelingen en locatiekeuze voor investeringen.
De tool is vanaf nu beschikbaar. Klik hier voor de tool met uitleg.
Verdere ontwikkeling
Naast deze tool werkt het Deltaprogramma Rijnmond-Drechtsteden met betrokken partijen continu aan verdere kennisontwikkeling. Zo zijn er ook andere tools en methodieken beschikbaar, mede ontwikkeld vanuit het Deltaprogramma. Havenbedrijf Rotterdam werkt bijvoorbeeld al jarenlang volgens gebiedsgerichte adaptatie strategieën en gemeente Rotterdam hanteert een peilenbeleid met een minimale bouwhoogte.
