Pilotprojecten IRM: meerwaarde door samenwerking

Maasoevers Maastricht

Bij Maastricht wordt de kans gepakt om de stad duurzaam te beschermen tegen extreem hoge waterstanden, de veiligheid van de scheepvaart op de Maasroute te verbeteren én deze maatregelen te koppelen aan stedelijke vernieuwing en herstructurering. Dit door te onderzoeken hoe de maatregelen aan de oostelijke Maasoever aan de ontwikkeling van onder meer het station en het Sphinx-kwartier verbonden kan worden. In dit project leert IRM over de integrale benadering van nautische veiligheid en het faseverschil in de oplossing van verschillende opgaven.

Meer informatie over het pilotproject Maasoevers Maastricht.

Verlagen dam Lateraalkanaal

Het verlagen van de niet-waterkerende dam naast het Lateraalkanaal tussen Linne en Buggenum (Limburg) vergroot niet alleen de waterveiligheid, maar biedt ook veel mogelijkheden voor de recreatie en toerisme in het Maasplassengebied. Door het aanpassen van de dam wordt hoogwater niet alleen via de Maas, maar ook via het kanaal afgevoerd. Hierdoor daalt de waterstand én ontstaat er ontwikkelruimte voor de ondernemers in het Maasplassengebied. IRM wil in deze pilot ervaring opdoen met een methode van voorfinanciering door overheden en een fonds voor ondernemers en projecten, die binnen een afgebakende ontwikkelruimte een deel van de kosten kunnen dragen.

Meer informatie over de verlaging van de dam langs het Lateraalkanaal op de website Bouwplaats IRM en in Deltanieuws 3 van 2020.

Samenhangende uitwerking bij Venlo

Ten noorden van Venlo onderzoeken landelijke, regionale en lokale overheden en bewoners samen de mogelijkheden om dijkversterking, natuurontwikkeling, ruimtelijke kwaliteit, gebiedsontwikkeling en het behoud van het rivierbed (dijkverlegging bij Velden) te combineren. Op die manier verbetert de waterveiligheid in de bebouwde kern van Venlo en verder stroomopwaarts én worden er andere gebiedsdoelen en -wensen gerealiseerd. De leervraag van IRM heeft betrekking op het herstel van interbestuurlijke samenwerking, waardoor er een einde komt aan de onzekerheid van bewoners in het dijkverleggingsgebied. Ook leert IRM door de samenwerking met andere partijen dan de overheid en het benutten van kansen om dorpen en dorpseconomieën in de directe omgeving van de rivier impulsen te geven.

Meer over het project Samenhangende uitwerking ten noorden van Venlo.

Alem en fort Sint Andries

Wat is de kracht van integrale gebiedsontwikkeling zónder een urgente dijkopgave en hoe werken overheden daarin samen met een private partij? Die IRM-leeraspecten komen aan bod in het project Alem en fort Sint Andries. De gemeente Maasdriel en familiebedrijf Dekker onderzoeken een integrale gebiedsontwikkeling, gericht op de mogelijkheid voor het herstel van de oorspronkelijke rivierloop bij Alem en het verlagen van de uiterwaarden, het versterken van natuur- en landschapswaarden (laag dynamische riviernatuur), het realiseren van recreatieve verbindingen en grondstoffenwinning.

Doorstroombaar maken landhoofd Gelderse zijde A2?

Kan de mogelijke verbreding van de snelweg A2 tussen Deil en Vught ook kansen opleveren voor meer waterveiligheid? Als uitbreiding van de huidige MIRT-verkenning A2 Deil-Vught onderzoekt IRM de mogelijkheid om het landhoofd (overgang van land naar brug) aan de Gelderse zijde van de A2 beter doorstroombaar te maken door extra openingen te creëren. De nut en noodzaak hiervan is onder meer afhankelijk van de de hoeveelheid kracht die het water uitoefent (hydraulische impact) op de nabijgelegen spoorbrug en Hedelse brug. IRM wil leren hoe Maasopgaven en infrastructuurprojecten verbonden kunnen worden, hoe nut en noodzaak afgewogen kunnen worden en hoe je deze totaalaanpak op verschillende momenten kan borgen.

Hoogwaterveiligheid ’s-Hertogenbosch, Crèvecoeur

Het Maastraject bij ’s-Hertogenbosch is een complex gebied. Hier komen afvoeren uit de bovenstroomse Maas, de Dommel en de Aa en hogere waterstanden door zeespiegelstijging op de Getijdenmaas samen. Als er tegelijkertijd hoogwater is op de Maas en in het regionale systeem, dan stopt de afvoer via de spuisluis bij Crèvecoeur en is waterberging nodig. Om beter inzicht te krijgen in de impact van systeemmaatregelen op de Maas op het regionale systeem startte in 2021 een onderzoek. In de eerste plaats op de systeemwerking van de Maas en op de duur, timing en vorm van de laag-tot-midden hoogwatergolven bij ‘s-Hertogenbosch, omdat dit in grote mate bepalend is voor de wateroverlastopgave bij de stad. IRM wil leren hoe er vanuit een systeembenadering een lange termijn gebiedsontwikkeling kan ontstaan, waarmee opgaven op het gebied van waterveiligheid, wateroverlast en droogte worden aangepakt.

Meer informatie over het project Hoogwaterveiligheid 's-Hertogenbosch.

Veiliger, mooier én een nieuwe Werkendamse haven

De Merwede bij Werkendam is de rode draad in deze IRM-pilot. De rivier is een belangrijke verbinding voor de scheepvaart richting Antwerpen en Duitsland, waardoor een mogelijk nieuwe haven bij Werkendam van groot belang is. Er zijn ook volop ambities op het gebied van waterveiligheid, natuurkwaliteit en verkeersveiligheid. Zoals de versterking van de dijken tussen Werkendam en Giessen, de ontwikkeling van een nevengeul bij Sleeuwijk en de verbreding van de A27 met twee nieuwe Merwedebruggen. Door de verschillende kansen en ambities te combineren, ontstaat een brede coalitie van partijenvan lokaal tot nationaal, van overheden tot bedrijfsleven en van belangengroepen tot bewonersorganisaties. Onder aanvoering van de gemeente Altena bekijken alle betrokken in een MIRT-onderzoek wat er op korte en langere termijn speelt, wat de onderlinge samenhang is, hoe de kosten eruitzien en hoe de plannen mogelijk te maken zijn. Voor de zomer van 2021 wordt een besluit verwacht.

Meer informatie over het project Veiliger, mooier én een nieuwe Werkendamse haven.

Toekomstige uitdagingen uiterwaarden IJssel

Hoe kan de verdroging door klimaatverandering in het uiterwaardengebied Havikerwaard, Fraterwaard en Olburgerwaard aangepakt worden? Hoe blijft de IJssel bij zowel hoog- als laagwater goed doorstromen en hoe moet de ruimte verdeeld en beheerd worden, die in de toekomst nodig is voor onder meer de rivier en de landbouw. Deze (en andere) uitdagingen komen voort uit het afgeronde MIRT-onderzoek, waarin het Rijk en de provincie Gelderland onderzochten welke ambities, opgaven en initiatieven er op korte en (middel)lange termijn spelen op het gebied van natuur, waterkwaliteit, scheepvaart, waterveiligheid en ruimtelijke/economische ontwikkeling in het gebied. Daarbij werd ook gekeken naar mogelijke synergie van de verschillende initiatieven en/of dat initiatieven juist met elkaar botsen.

In de zomer van 2021 wordt er een plan van aanpak gemaakt voor de beoogde nadere uitwerking. Een besluit hierover wordt verwacht in het BO MIRT van najaar 2021.

Meer informatie over het project Toekomstige uitdagingen uiterwaarden IJssel.

Dijkverlegging Paddenpol

Tussen Zwolle en Olst werkt het Hoogwaterbeschermingsprogramma aan het versterken van de IJsseldijk. Maar bij de Paddenpol, tussen Wijhe en Herxen, wordt de dijk niet versterkt, maar verlegd. Een mooi staaltje integraal werken. Uit onderzoek in 2019 bleek dat een dijkverlegging niet alleen de IJssel meer ruimte krijgt, maar dat ook bredere uiterwaarden met kansen voor waterstandsdaling, een betere waterkwaliteit, bijzondere riviernatuur en kansen voor recreatie mogelijk zijn. Dit alles zou niet mogelijk zijn met een sectorale aanpak.

De ministeries van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit en Infrastructuur en Waterstaat, provincie Overijssel, Staatsbosbeheer en waterschap Drents Overijsselse Delta werken deze dijkverlegging uit om het gebied zo in te richten dat de verschillende doelen gerealiseerd kunnen worden. Dit doen zij samen met belangenbehartigers van natuur, landbouw en recreatie. In 2021 wordt de samenwerkingsovereenkomst getekend.

Meer informatie over het project Dijkverlegging Paddenpol.