De kust staat voor nieuwe uitdagingen

De afgelopen jaren is er hard gewerkt om de Nederlandse kust veilig te maken. ‘De verwachting is dat we de zeespiegelstijging, maar ook de ruimtelijke ontwikkelingen in de kustzone tot aan 2050 kunnen managen met zandsuppleties’, zegt Jos van Alphen, die namens de deltacommissaris betrokken is bij het Kennisprogramma Zeespiegelstijging. Wat er na 2050 met de zeespiegel gebeurt, hangt in grote mate af van het al dan niet afsmelten van het landijs van Antarctica en de mate waarin dat proces gestopt kan worden door het terugdringen van de CO₂-uitstoot.

Verbinding van opgaven

De grote uitdaging voor het Deltaprogramma Kust is dan ook in hoeverre er nu al rekening gehouden kán en móét worden met een versnelde zeespiegelstijging. Zeker nu ruimtelijke opgaven in de kustzone de komende tijd leidend zijn. Die opgaven op korte termijn, zoals woningbouw, gaan gepaard met een lange levensduur en hoge investeringen. ‘Woningen bouw je niet voor een periode van twintig jaar, dan moet je wel weten wat je doet’, zegt Chris Lansink, programmamanager Kust. ‘Er is bij ruimtelijke opgaven wel een watertoets, maar er wordt nog te weinig nagedacht over mogelijk toekomstige veiligheidsopgaven.’

Tijdens de Landelijke Kustdag bespraken de partijen hoe er in de kustzone het beste met ruimtelijke opgaven in relatie tot waterveiligheid omgegaan kan worden. Moet er rekening gehouden worden met mogelijke, toekomstige veiligheidsopgaven, zijn er op korte termijn bijvoorbeeld no-regret maatregelen te nemen en hoe kun je dit vastleggen, bijvoorbeeld in omgevingsvisies? Lansink: ‘Het proces om hierover na te denken is nu in gang gezet, zonder dat daar een verplichting aan hangt. Dat kan ook niet, omdat er geen zekerheid is over de versnelde stijging van de zeespiegel en druk opleggen werkt nu averechts. Maar ik heb zeker het gevoel dat de boodschap bij een deel van de partijen geland is en dat de urgentie gevoeld wordt. En dat is al winst. Er is een afspraak om bij ruimtelijke ontwikkelingen in de kustzone sowieso na te denken over mogelijke toekomstige wateropgaven. Het zou mooi zijn wanneer deze kan worden vastgelegd in gemeentelijke omgevingsvisies.’

Zeespiegelstijging

Ondertussen bereidt het Kennisprogramma Zeespiegelstijging zich voor op een wereld waarin de zeespiegel daadwerkelijk sneller stijgt. ‘We kijken hoe lang de huidige strategie van zandsuppleties nog houdbaar is’, zegt Van Alphen. Daarbij krijgt het in 2020 afgeronde programma Kustgenese 2.0 (zie kader) een vervolg binnen het Kennisprogramma Zeespiegelstijging. ‘Daarin onderzoeken we hoeveel zand er nodig is om de kustlijn op zijn plek te houden bij een versnelde zeespiegelstijging en of dat zand in de Noordzee aanwezig is.’ Daarnaast onderzoekt het Kennisprogramma wat er nodig is als de strategie van suppleties bij verder versnellende zeespiegelstijging niet meer toepasbaar is. Dat gebeurt aan de hand van drie oplossingsrichtingen: de kust op zijn plaats houden (beschermen), een tweede kustlijn of het verbreden van de huidige kustlijn (zeewaarts) en tot slot meebewegen met de zeespiegelstijging (landinwaarts).

Tijdens de Landelijke Kustdag, die dit jaar deels werd ingevuld als gebiedsbijeenkomst Kust van het Kennisprogramma Zeespiegelstijging, werden deze oplossingsrichtingen verkend. Van Alphen: ‘Dat leverde inzicht op bij de betrokken partijen, maar ze hebben ook behoefte aan hulp. Waar kunnen ze wel en niet bouwen, hoe moeten ze dat doen en wat zijn de randvoorwaarden? Daar gaan we de komende tijd in het Kennisprogramma extra aandacht aan geven.’

Daarbij trekken het Kennisprogramma Zeespiegelstijging en het Deltaprogramma Kust intensief samen op. Van Alphen: ‘In het Deltaprogramma komen de overheden bij elkaar. Daar komen de wensen voor informatie vandaan en wij leveren dan weer bouwstenen aan het Deltaprogramma Kust om eventueel bestaande voorkeurstrategieën aan te passen.’