'Versnellen en vooral niet bezuinigen'

‘Het schrijven van het nieuwe Deltaprogramma begint als de inkt van de vorige nauwelijks droog is’, zegt Glas. In maart kwam het bewustzijn dat het dit jaar anders zou worden, toen het coronavirus een streep zette door alle fysieke bijeenkomsten: ‘Toen hadden we al wel de 70- en 80-procentversie in zicht en de rest van de planning was ook al gemaakt. We hebben de planning tot op de dag gehaald.’ Volgens Glas komt dat mede door een gedeeld gevoel van urgentie bij alle betrokkenen in Den Haag en in de regio: ‘Dat is heel waardevol gebleken. Het is een continu proces en iedereen weet waar ze mee bezig zijn. Daardoor konden we deze uitdaging nuchter, alert en koersvast tegemoet treden.’

Urgente opgave

Corona, maar ook de stikstofproblematiek en  PFAS  hebben ook invloed op de manier van werken: ‘Dat er enige vertraging ontstaat is begrijpelijk en er is wel wat tijd om het in te halen.’ Maar niet al te veel. Want met het nieuwe Deltaprogramma en met de start van een nieuwe herijkingsperiode ligt er volgens Glas een grote opgave, door het snel veranderende klimaat. ‘We liggen goed op koers, maar er moet een tandje bij als we de ambitie voor 2050 willen halen. Dat is een urgente opgave. Ik breek een lans om, waar het kan, te versnellen en vooral niet te bezuinigen.’

Daarvoor zijn moeilijke maatregelen nodig: ‘We moeten optimaliseren met de infrastructuur die we hebben, maar ook niet schuwen om grote maatregelen te nemen. Misschien moeten we overwegen om water naar gebieden te pompen waar grondwaterbronnen en watervoerende oppervlaktewateren onder druk staan. Ook verwacht ik dat we gaan experimenteren met het infiltreren van oppervlaktewater in grondwater, of zelfs met inbrengen van gezuiverd afvalwater, dat de rioolwaterzuiveringsinstallatie verlaat, in de bodem.’

Ook de verwachte versnelling van de zeespiegelstijging zal ingrijpende beslissingen met zich meebrengen. Zowel voor de waterveiligheid als de zoetwaterbeschikbaarheid. De komende zes jaar moet er veel werk verricht worden. Opties om ons land anders in te richten en mogelijke maatregelen die we in de toekomst moeten nemen om ons land voor te bereiden op deze versnelde zeespiegelstijging worden allemaal onderzocht in het Kennisprogramma Zeespiegelstijging.

Met onder meer een investering van tweehonderd miljoen euro voor versnelling van klimaatadaptatie en de inventarisatie waarmee waterveiligheidsprojecten naar voren gehaald kunnen worden, wordt het advies van Glas ook door de politiek onderkend. ‘Het kabinet lijkt aan te geven dat er niet vanwege corona en het begrotingstekort bezuinigd gaat worden. Ik heb ook geen signalen dat men ergens op de rem gaat staan.’

Ambities

Naast versnelling van de uitvoering, pleit Glas ook voor een toenemende samenhang tussen waterveiligheid, ruimtelijke adaptatie en zoetwaterbeschikbaarheid. ‘Daar de samenhang vinden en kansen pakken is echt een ambitie. En ook de verbinding leggen met andere transities, zoals woningbouw, landbouw, klimaat en herstel van biodiversiteit. Daarbij willen we toewerken naar regionale, samenhangende deltastrategieën. De verkenningen daarnaar gaan we nu starten. Alles is in principe met water verbonden (water-als-leidend-principe). Water biedt kansen, maar stelt af en toe ook eisen. Water is medebepalend voor wat je in de ruimtelijke ordening doet, tot en met de teeltkeuze van lokale agrarisch ondernemers. Dat is een belangrijke boodschap die op veel plaatsen moet landen. Dat is een persoonlijke missie.’

Daarmee ligt de vraag voor de hand of het Deltaprogramma samen kan gaan met de Nationale Omgevingsvisie (NOVI). ‘Ik zou daar geen pleidooi voor willen houden. De kracht van het Deltaprogramma is de focus. Die focus aan de ene kant en de verbinding aan de andere kant, dat kan een spagaat opleveren. Maar ik heb liever wat spanning en dat we daar samen uitkomen, dan dat we alles in het grijze midden beleggen.’

Tevreden

Wanneer is Glas tevreden? ‘Ik zou volgend jaar blij zijn als we ondanks corona kunnen zeggen dat we het tempo erin hebben gehouden. Als er mooie projecten ingediend zijn voor de Impulsregeling ruimtelijke adaptatie en vrijwel alles uit de eerste tranche van zoetwaterprojecten is afgerond. Het zou goed zijn als we wellicht ook meer onorthodoxe maatregelen serieus onderzoeken. Daarbij kan het gaan om veel grootschaliger voorraadvorming, in de bodem of in het hoofwatersysteem. Het zou mooi zijn als er lef getoond wordt en er initiatieven komen om dit soort maatregelen met meerdere regio’s te verkennen. Wel zeg ik erbij: goed onderbouwen wat het probleem is, op welke schaal het speelt en wat de bedachte oplossingen bijdragen. En óók oog voor de bijkomende effecten hebben. Onze kennisbasis moeten we daarbij vol inzetten. Als dat de dynamiek van 2021 wordt, dan ben ik een tevreden man. En natuurlijk als we weer op tijd, met een nieuw kabinet, een Deltaprogramma hebben.’