Hoe ziet Nederland er in 2120 uit? Wageningen University & Research (WUR) lanceerde begin 2020 een toekomstvisie voor ons land. Deltacommissaris Peter Glas en programmaleider klimaat van de WUR Tim van Hattum buigen zich letterlijk over de kaart. Benieuwd naar de kaart? Zie onderaan dit artikel.
Een aantal zaken springen meteen in het oog: groene steden, de Maas en Waal die met elkaar verbonden zijn en het IJsselmeergebied met een doorgebroken Houtribdijk. Van Hattum: ‘We kregen het idee dat Nederland overspoeld werd met doemscenario’s, met slecht nieuws. Daarnaast staan we voor grote transities, bijvoorbeeld op het gebied van klimaat en landbouw.’ Zo ontstond op basis van natuurlijke (nature based) maatregelen een integraal beeld van Nederland over honderd jaar. ‘Het blijkt dat er ontzettend veel behoefte is aan een plaatje van hoe ons land eruit kan zien.’
Toekomstbeeld
Is de WUR-kaart een reëel beeld van Nederland over honderd jaar? ‘We weten zeker dat het realistisch is, maar het is geen blauwdruk. De kans is klein dat Nederland er over honderd jaar echt zo uitziet’, zegt Van Hattum. Glas beaamt dat: ‘Het is een praatplaat voor hoe Nederland er in 2120 uit kan zien. Maar er zitten zeker aanknopingspunten in de kaart, zoals de veel bredere kronkelende rivieren. Hoe we met hoog- en laagwater omgaan, is uiteraard onderdeel van de plannen van het Deltaprogramma. Dit zijn elementen die we de komende jaren mee kunnen nemen in het maken van concrete maatregelen voor veiligheid, voldoende zoetwater en een prettige leefomgeving in steden.’
Glas over nog een ander aspect op de kaart: ‘Een dubbele kustzone, veel bredere duinen bij de Noordzee, heeft op dit moment geen prioriteit, want de kust is voorlopig veilig. Deze kaart kan ook een groeimodel voor de toekomst zijn, als de noodzaak er is. Dat het kan, is nog geen reden om het te doen. Maar ik verwacht dat we over zes jaar voor fundamentelere keuzes staan. Dan ligt deze kaart, naast andere, op tafel en kijken we streng of de maatregelen nuttig en nodig zijn.’
Maatregelen
Om tot deze kaart te komen, nam de WUR aan dat de zeespiegel over honderd jaar anderhalve meter gestegen is. Er liggen geen uitvoerige berekeningen aan ten grondslag. Van Hattum: ‘Het is een denkrichting, waar mensen het over hebben en waar dus behoefte aan is. Dat moeten we nu verder onderzoeken en onderbouwen. Over sommige punten is meer discussie dan andere.’
Een van die discussiepunten is het verbinden van de Waal en Maas. Ruim honderd jaar geleden werden de rivieren gescheiden, vanwege de grote overstromingsrisico’s. Van Hattum: ‘We moeten anticiperen op hogere rivierafvoeren dan nu. Dan heb we nog meer ruimte voor onze rivieren nodig. Deze verbinding is een interessante optie om verder te onderzoeken.’ Glas reageert: ‘Dat onderzoek moet blootgesteld worden aan de strengst mogelijke toetsing op veiligheid en stuurbaarheid. Het moet veilig zijn, daarover valt niet te onderhandelen.’
Grote transities
Zoals gezegd houden de oplossingen op de WUR-kaart, ook rekening met onder meer energie-, klimaat- en landbouwtransities. ‘Al deze opgaven hebben een ruimtelijke consequentie’, zegt Van Hattum. De landbouw is bijvoorbeeld de grootste landgebruiker in Nederland, maar er ligt ook een opgave om klimaatadaptief bouwen in de bouwsector op de kaart te krijgen. Glas: ‘Deze opgaven zijn randvoorwaarden voor het Deltaprogramma. Maar we ontkomen er denk ik niet aan om de vraag te stellen of we meer nationale regie moeten voeren op deze transities, maar wel zo dat rijk en regio het sámen oppakken. Het Deltaprogramma kan daarin een voorbeeld zijn, daar hebben we tien jaar mee geoefend.’
