Deze zomer is het zover, de oplevering van het HWBP-project Prins Hendrikzanddijk (PHZD) op Texel. De drie kilometer lange Prins Hendrikdijk is op een unieke en natuurlijke manier met zand versterkt. Vóór de huidige dijk is een gevarieerd zandig gebied met een dynamisch karakter gerealiseerd, passend bij de Waddenzee. Het HWPB-project is een mooi voorbeeld van een geslaagde maatregel uit het Deltaplan Waterveiligheid, die uitvoering geeft aan de voorkeursstrategie Waddengebied.
Het HBWP-project Prins Hendrikzanddijk slaat twee vliegen in één klap: een toekomstbestendige dijk en het versterken van de natuurwaarden in de Waddenzee. Een manier van versterken die de zekerheid biedt dat de waterveiligheid duurzaam op orde is. Het ontwerp heeft de flexibiliteit om mee te bewegen met toekomstige veranderingen, zowel in het beoordelingskader als in de omstandigheden in het Waddengebied (bijvoorbeeld zeespiegelstijging). Een mooi voorbeeld hoe uitvoering gegeven wordt aan de voorkeursstrategie voor waterveiligheid van het Waddengebied uit het Deltaplan: de belangrijke waarden van het Waddengebied worden versterkt met zo natuurlijk mogelijke maatregelen. En op regionaal niveau is gebiedsgericht invulling gegeven aan een integrale aanpak van maatregelen.
'Belangrijke waarden van het Waddengebied worden versterkt’
Regionale samenwerking
De Prins Hendrikzanddijk is het gezamenlijke idee van een groot aantal (belangen-) organisaties op het eiland Texel. Het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, de Provincie Noord-Holland, het Waddenfonds, de Gemeente Texel en Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier hebben de handen ineengeslagen om deze unieke versterking mogelijk te maken. Met de zandige oplossing is vooral gehoor gegeven aan de wensen van de gemeente en de belangenorganisaties op Texel. Intensieve samenwerking met de projectpartners heeft geleid tot een integrale, duurzame oplossing met breed draagvlak en financiering (inclusief subsidies). De bestuurlijke bereidheid van projectpartners om risico's te nemen, is een belangrijke succesfactor geweest in het project. Daarnaast hebben de samenwerking, het vertrouwen in elkaar en het benutten van elkaars expertise bijgedragen aan het slagen van het HWBP-project.
Transparantie
’Binnen een half jaar is het wad volledig getransformeerd naar duin, lagune en strandhaak’, vertelt Anita Willig-Kos, projectmanager PHZD. Ze geeft aan dat het risico op zoute kwel in het achterland vooraf een grote zorg was, zowel bij de agrariërs achter de dijk als bij de projectorganisatie. ‘Het is op een aantal momenten best even spannend geweest, bijvoorbeeld toen de initiële bronbemaling op een aantal plekken onvoldoende effect bleek te hebben en de grondwaterstand in en vlak achter de dijk de interventiewaarde overschreed. Besloten is toen op die locatie tijdelijk geen zand meer te suppleren tot de grondwaterstanden weer onder controle waren. Plaatsen van de pompputten in andere bodemlagen en op kortere afstand van elkaar bleek de oplossing. Dankzij goede hindermaatregelen in combinatie met een intensieve monitoring is de realisatie beheerst verlopen.’
’Agrariërs en bewoners kregen real time toegang tot de monitoring’
In de samenwerking met de omgeving, de agrariërs en bewoners direct achter de dijk, is er bewust voor gekozen zo transparant mogelijk te zijn. Zo kregen zij real time toegang tot de monitoringgegevens van aannemer Jan De Nul en van het hoogheemraadschap ontvingen ze wekelijks een voortgangsbericht.
Natuurlijke dynamiek
De natuur in de Waddenzee staat onder druk. De Prins Hendrikzanddijk draagt bij aan het herstel en de versterking van de natuurwaarden in de Waddenzee, zoals die zijn beschreven in het Beheerplan Natura 2000 Waddenzee. Met de aanleg van een gevarieerd en dynamisch zandig gebied – met droogvallende platen, slikken, schorren, strand en het duin – komt er een meer natuurlijke zachte overgang tussen het eiland en de Waddenzee.
Het gebied biedt rust-, fourageer en broedgebied, inclusief hoogwatervluchtplaatsen, voor wadvogels en zeehonden. Een vergunning Wet Natuurbescherming, voor een ontwikkeling zoals in dit Natura 2000-gebied Waddenzee, is nog niet eerder verleend. Herstel van natuurwaarden was niet alleen wenselijk, maar ook vanuit juridische optiek randvoorwaardelijk voor een buitendijkse dijkversterking. Er is een passende beoordeling 'nieuwe stijl' opgesteld, waarin een ecosysteembenadering en een zogeheten 'adaptiestrategie' de rode draad vormt. De toepassing van deze adaptiestrategie biedt de zekerheid dat de natuur zich na realisatie verder zal ontwikkelen. Concreet bestaat de adaptatiestrategie uit een beheerplan, monitoring, evaluatie en deskundige begeleiding.
’Er ontstaat weer een zachte overgang tussen land en wad’
Anita Willig-Kos Projectmanager PHZD: ’Binnen de natuurbeschermingswereld zijn de meningen erg verdeeld over de mate waarin de natuur een handje 'geholpen' mag worden. Niet iedereen is voorstander van 'maakbare' natuur zoals de Prins Hendrikzanddijk. Maar de meeste mensen zijn het er wel over eens dat de natuur volledig zijn gang laten gaan in de Waddenzee niet realistisch is. Met de aanleg van de Prins Hendrikzanddijk wordt de natuur een handje geholpen en ontstaat er weer een zachte overgang tussen land en wad, die vrijwel overal is verdwenen.’
Building with Nature
Het HWBP-project Prins Hendrikzanddijk is een mooi voorbeeld van Building with Nature. De keuze voor zand is een duurzame keuze, omdat het een flexibele oplossing is. Mocht de zeespiegel in de toekomst verder stijgen, dan kan de duinwaterkering gemakkelijk worden aangepast. Dit past helemaal binnen de strategie van adaptief deltamanagement zoals het Deltaprogramma aanhangt. Na oplevering van de dijk zal de morfologische en natuurontwikkeling van het gebied intensief worden gemonitord.
Kijk op de website voor meer informatie over de Prins Hendrikzanddijk op Texel.
